Universal Basic Income: A way for a just society

This piece was published in the Basic Income Australia blogs section last week.

--

In his landmark book Justice: What is the right thing to do?, Prof. Michael Sandel presents three important aspects of a just society: that a just society Maximises Welfare, Respects Freedoms, and Promotes Virtue. Interestingly, they are also three progressive checkpoints on that journey. I want to explore the implications of UBI in pursuit of those ends. 

UBI for Welfare

As citizens of a civilised society, we are entitled to expect certain provisions from the state - that there be a rule of law, that there be functioning public infrastructure, and that there be availability of basic education and healthcare. We think that every citizen of the country, irrespective of their circumstances or other forms of eligibility, should be able to access these services. But in a capitalist society, a certain amount of income is needed too to pay for basic necessities and that role is usually fulfilled by employment. While traditionally governments have relied on private enterprise to ensure maximum employability, when economies stagnate or there's a massive downturn of the business cycle, they have stepped in as 'the employer of last resort' (the famed Keynesian policies). Over decades that has transformed into a mechanism like JobSeeker (unemployment insurance or, colloquially, dole) which has been instituted to ensure people have enough money to get by. So in terms of welfare, the intentions here in Australia are present.

Now there are at least 3 issues with this mechanism:

1. With this so-called 'Means Tested Eligibility', the government defines a set of conditions under which a person becomes eligible for payment. While this may seem like an understandable and acceptable policy, it is still a 20th century 'Seeing like the State' conception that may not be applicable to the dynamic, hard-to-categorise realities of the contemporary job market, especially with the AI revolution about to be tacked on. Additionally, a government in power can wilfully choose to exclude certain sections of the population to suit their own agenda. A recent example is the Coalition's decision to exclude university staff from JobSeeker payment during the COVID crisis.

2. This eligibility testing mechanism needs to ensure that 'bad players' are not gaming the system, so it needs a large organisational and technical structure to police and punish those getting benefits unfairly. Notwithstanding the bloat in the government and the expenditure of public money required to do so, we saw an example of the human suffering unleashed by faulty, inefficient and morally compromised actions the state is capable of with Robodebt .

3. This type of eligibility testing also gives a certain section of society the ammunition to malign those seeking benefit as freeloaders or somehow morally compromised or even deserving of their predicament (the former Prime Minister's Lifters and Leaners dichotomy comes to mind). While it can be accorded that a certain section of the population are in a precarious position because of their own failings (whatever they are), studies have shown that structural inequality is a much bigger cause of poverty. Today we have ample studies to show how the nefarious effects of wealth inequality has affected younger generations disproportionately , condemning them to structural poverty. So it is wrong to claim that all those who are poor deserve it. Although the more fundamental question to ask ourselves, considering how rich we are as a country and how unextravagant UBI is (it literally is the basic amount a person needs to get by), is whether we can't provide the basics to each member of our society, whoever they are and whatever they be like.  

UBI for Freedom

The technology philosopher Venkatesh Rao once defined money as something like the best co-ordination mechanism created by humans. It is the fuel that powers economic activity that then promotes human flourishing. It obviously has no inherent value except as the lifeblood of an economy.

When we buy goods or services with money, we abstract away all the creativity, skill, material resources, physical labour into this single unit of exchange. The seller sells all that for money so that they can turn around and buy what they need. Of all the things money can buy it can, and does, buy freedom. When a person signs up for work, more often than not they are selling 8 hours of their day so that they can do what they want to in the other 16 hours. To have money is to be able to choose what one wants to do with their time- it could be time away from any work, or to buy and use goods and services required for personal well-being or enjoyment, or in fact being able to afford resources to unlock one's full potential to make more money or to create something else of value. But the weird thing about money is that it can be passed on inter-generationally within a family, so that gives some of us more freedom to begin with and others less. Freedom to access certain institutions, certain forms of knowledge, certain tools and comforts. And those can turn into staggeringly large advantages compared to those born into lesser money. The economist Prof. Karthik Muralidharan in regard to a country’s educational policies once said, and I paraphrase, "A society does best when all children start with the same resources and then they end up in a place they deserve. But the motive of every parent is to provide their child as much advantage as they can afford. That is the strange paradox”.

Another aspect of money is its information signalling capability. The argument is that since people make transactions of their own free volition in the marketplace, flows of money can be used to gauge what people value most and who is providing the most value, thereby incentivising entrepreneurs to produce most of what's in demand. It is the ability of individuals to participate in the marketplace that encourages them to buy and sell, thereby increasing their income and wealth while also providing what society values most (the famous 'Double Thank you Moment'). But what if an individual is locked out of the marketplace because they hardly have any money to even have their presence felt. That is what poverty is- it is an exclusion from the realm in which one can get rich. In a society that stringently upholds rules and rights of private property ownership, do we define those who don't have property and have been locked out of the legal methods to try and acquire it as non-citizens? And that's only one side of the equation; On the other side producers who stand to benefit from the sale of their goods to those in need cannot do it because those without money are not able to voice their preferences- because the only way to do it is via money.

And this is where the initial co-ordination characteristic of money comes in- it is of no good except as a way for society to communicate with itself. UBI seeks to correct the flaw in markets by providing those in most need to voice what they want. It is foolish to expect citizens of a society to have real political and social freedoms without economic freedom (in fact, traditionally depriving an individual of economic freedom was the most coercive way of curtailing their other freedoms), and like every citizen has a right to vote or be the way they wish to, they should also be able to afford a minimum, dignified lifestyle. 

UBI for Virtue

In a popular TED talk, the designer Thomas Twaites talks about his attempt to build a toaster from scratch - an innocuous, everyday, "dumb" toaster and soon realises that he can't even properly source a few of the 400 or so components required to build it. Fascinatingly, he does not acknowledge what a huge advantage he already has- of all the cumulative knowledge that tells him what a toaster is, how it works and how he can go about building one. That knowledge is part of the commons, a shared bounty that belongs to all. While of course we should celebrate and reward those among us who create something valuable, it is imperative to remember that any new invention is not possible without the cumulative immense contributions of before. We, like bees, are an interlinked and interdependent species, more so as we advance technologically further where the proportion of an individual's knowledge keeps getting smaller in comparison to all the knowledge in the world. The fact that some people can have so much while many have so little is not, largely, because of inherent differences as much as how we have shaped our institutions, how power is so unequally distributed, and dumb luck.

The other aspect of this argument is how the market does not value the contributions of those who are responsible for taking care of the young or the old or the ill informally, or those who are producing work that the market doesn't understand or is incapable of valuing at this point in time- writers, artists, intellectuals, social workers, conservationists who are not necessarily, or entirely, motivated by money but nonetheless use their time and skill creating immense value and contributing to the greater good. Not all values can be, or should be, measured by money and thank heavens for that.

But this too is an instrumentalist argument. At the end of the day, a known fact is that right now in the world, we have the ability to ensure that every human in the world has enough to live at a certain level of dignity- we produce enough that, at least in a material aspect, no human has to suffer. The fact that there is as much poverty then is an indictment of our generation. We cannot let that happen and UBI is a good way for us to ensure that.

I published a story after a long time; Over 8 years since 90s Blues was published in September 2014. It feels very good. For all my guardedness in exhibiting most things I do, I couldn't resist talking about this story while it was in progress and couldn't stop myself from sharing it on WhatsApp when it got published. It felt like a big milestone (the reservations to this exact feeling represented in the story notwithstanding), and I am deeply happy and genuinely grateful to a lot of people.

The following might read like a cheesy faux Oscar speech but I feel indebted to a lot of people for finally getting this out; It does feel like a huge burden has been taken off my chest.

To Meheranna, for the intitial discussion which led me to attempt writing a story after a long time, and parts of which actually appear in the story.

To Purnima garu, for her goodness and inspiring work ethic, and also for the love and encouragement she has for me.

To Sravani, for being the first listener and interlocutor on that long trip to Oran Park, and also for the pride with which she celebrated even minor upgrades.

To Amma, for allaying my fears when I sent her the draft with some trepidition, and for objectively assessing and conveying bits both good and bad.

To Shouri, for reading one of the earlier drafts and telling me that he could empathise, atleast to a certain extent, with what the narrator was going through.

To Dheeraj, who has been most fundamental in bringing this to fruition, and for infusing my life with more youthful preoccupations, frustrations and grand questions.

To Madhav garu, who's first long, detailed, intense response was more flattering than disappointing, and for the time and thought he spent on the myriad messes I called drafts.

To Bhajji, for bringing a certain prosaic charm to proceedings, and for patiently listening to me go on about 'non-events' and 'transcribing life-like digressive conversations' despite suspecting that I didn't really know what I was talking about.

This is also the first time I did quite a few drafts and I'm going to share a few outtakes, which I feel are interesting but didn't fit in the final version, at the end.

--

థియరీ & ప్రాక్టీస్

రచన: శిరీష్ ఆదిత్య

నవంబర్ 2022

“నేను కథలు రాయలేను. దేని గురించి రాయాలి? చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచం గురించి ఏం తెలుసు నాకు? లక్షలు ఖర్చుపెట్టి చేసే పెళ్ళిలో అతుకుల చొక్కా వేసుకొని సర్వ్‌ చేసే ఒక వెయిటర్ కుర్రాడి గురించి రాయాలనుకున్నా నిజాయితీగా రాయలేను. అది నా అనుభవసత్యం కాదు. అమెరికాలో మా వలస జీవితాలకి ఇండియాలో ఉండుంటే ఉండే జీవితానికి వ్యత్యాసం గురించి రాయొచ్చు. కానీ అవి కథలు కావు, నాన్-ఫిక్షన్‌లో వచ్చే హ్యూమన్ ఇంటరెస్ట్ స్టోరీస్. రూపురేఖలు భాష ఆహార్యం బట్టి వచ్చేవి సమాజం నుండి అరువు తెచ్చుకున్న సెకండ్ హాండ్ అసంప్షన్స్ అండ్ ఇంప్రెషన్స్. ఇంకో మనిషి లోపల ఏం జరుగుతుందో ఊహించగలనే కానీ ఇది అని తెలుసుకోలేను. ఎందుకంటే అందరిలానే నేనూ నా బుర్రలోని ఖైదీనే…”

“నేనడిగిన ప్రశ్న ఏంది? నీ సోది ఉపన్యాసం ఏందిరా?” నవ్వుతూ అన్నాడు సుదర్షన్ సార్. “నువ్వు ఎందుకు రాయాలి? అని అడిగినా. ఎందుకు రాయలేవని కాదు. అది మొదటి ప్రశ్న. నువ్వు రాసినాక, పాఠకుడు నీ కాలర్ పట్టుకొని అడిగే ప్రశ్న – నాకేంటి? నేనెందుకు చదవాలి నీ కథని, నేనెందుకు వినాలి నీ సోదిని? అని. ఏంటి దానికి నీ సమాధానం?”

“అంటే సార్, నాకు రచయిత అనిపించుకోవాలని కోరిక సార్. నాకు తెలుసు ఏం రాసినా ఎవరూ పట్టించుకోరని. పోని చదివి నచ్చినా అయిదు నిమిషాల్లో వాళ్ళ పనుల్లో, జీవితంలో వాళ్ళు మళ్ళీ నిమగ్నమైపోతారని. ఎవడో పాఠకుడు ఖర్మకాలి నిజంగా వచ్చి, ‘భలే ఉంది భయ్యా కథ’ అన్నా నేను దాన్ని మనస్ఫూర్తిగా తీసుకోలేను సార్, ఇంపోస్టర్ సిండ్రోమ్ అడ్డొస్తుంది. ఆల్‍స్టెయ్‍ర్ మెకెన్‍లైర్ అన్నట్టు మనం కథలు చెప్పుకునే జాతి. కథల వల్ల నాగరికత, కథల వల్ల సమాజం, కథల వల్లనే మనం అనుభవించే ఈ గొప్ప అంతఃజీవితం. ఆ గొప్ప పరంపరలో పాలుపంచుకోవాలన్న కోరిక. కొందరికి ఎలా అయితే డాక్టర్ అయ్యి సమాజానికి సేవ చేయాలనుంటుందో, నాకలా కథకుడై చేయాలనుంటుంది. ఫాస్టర్ వాలెస్ అన్నట్టు మోనోలాగ్ ఇన్ మై హెడ్…

“అబ్బో! ఇంకా? ఇంకేమైనున్నయారా పెద్ద పెద్ద పేర్లు నామీదేయడానికి? ఆయనేమన్నడు, ఈయనేమన్నడు కాదురా. నువ్వేం అంటున్నావో చెప్పు.”

“అంటే, సార్…”

“అసలెందుకు రాయాల్రా నువ్వు?” ఉన్నట్టుండి మారిపోయింది సార్ గొంతు. ఉలిక్కిపడ్డాను. “చెప్పరా!” అంటూ రెండడుగులు ముందుకేశాడు. ఖాళీ క్లాసులో ఆయన స్వరం దద్దరిల్లింది. అదేంటి, కాలేజిలో మేమిద్దరమే ఉన్నాం?

“సార్, అంటే నేను ప్రపంచం గురించి, జీవితం గురించి తెలుసుకొని అనుభవం సంపాదించి అది చెప్తు…”

“హాఁ! ఏం తెలుసు నీకు జీవితం గురించి?” అన్నాడు పక్కనే వచ్చి నిలబడుతూ.

“సార్, అంటే మ-మన అనుభవాలు ఆలోచనలు నలుగురితో పంచు-పంచుకోవాలని,” అన్నాను తల పైకెత్తి ఎర్రబడుతున్న ఆయన మొహంలోకి చూస్తూ. షర్టు చమటతో తడిసిపోయింది, కాళ్ళు వణుకుతూ లేచి నించున్నా.

“ఏమన్నావురా?” అన్నాడాయన నా మీదికొస్తూ. బెంచ్ బయటికొచ్చి వెనక్కి అడుగులేశాను. “సార్ అది, తెలీక… స-సారీ” అన్నాను వెనక్కి నడుస్తూనే. ఆయన మీదికొస్తూనే ఉన్నాడు.

“నీ ఆలోచనలు. నీ అనుభవాలు. ఎవడివిరా నువ్వు? ఏంటి నీ పంచుకోవాల్సినంతటి అనుభవాలు?”

వీపు గోడకి తగిలింది. గొంతులోంచి మాట పెగల్లేదు. ఆయన ఊపిరి పీల్చుకున్నాడు. కళ్ళు మూసి తెరిచాడు. “తప్పదు” అని గొణుగుతూ వెనకాలనుండి కత్తి తీశాడు. నా వొళ్ళు చల్లబడిపోయింది. భయం గుండెని పట్టేసుకుంది, అరుద్దామంటే గొంతు పెగలడంలేదు. కసక్కని కత్తి పొట్టలో దిగింది. చటుక్కున మెలుకువొచ్చి కళ్ళు తెరిచా. ఎక్కడున్నానో స్ఫురణలోకి రావడానికి అరనిమిషం పట్టింది. ఫ్లైట్ అంతా మసక చీకటి.

ఫ్లైట్ కుదుపులకు ‘ఫాస్టెన్ యువర్ సీట్ బెల్ట్’ సైన్ వెలిగింది. పక్క సీట్లో కావ్య మంచినిద్రలో ఉంది.

కావ్య వాళ్ళ తమ్ముడి పెళ్ళి పనుల్లో బిజీ అయిపోయింది. నేను కాసేపలా వాళ్ళింటికెళ్ళొచ్చినా, రోజంతా ఇంట్లో అమ్మ నాన్నలతోనే. హైదరాబాద్‌లో ఇప్పుడెవరూ ఫ్రెండ్స్ లేరు. వాణి పిన్ని సిఫార్సు మీద అమ్మ ఆన్‌లైన్‌లో చేస్తున్న రైకీ కోర్స్ గురించి ఒక సాయంత్రం చెప్పింది- వైటల్ ఎనర్జీ, టచ్ హీలింగ్, ఆరా గురించి, ఎన్నో ఏళ్ళ నుండి సాధన చేస్తున్న వాళ్ళ అనుభవాల గురించీ. ఇలాంటి టాపిక్స్ మీద అమ్మతో ఒకప్పుడు వాదించినంత ఉత్సుకతతో వాదించలేదు. పెద్దగా అర్థం కాకపోయినా విని కొన్ని ప్రశ్నలేశాను.

బట్టల షాపింగ్ కోసమని కావ్య, కార్తీక్‌లతో మాల్‌లో తిరుగుతుంటే మురళన్న నుంచి ఫోన్.

“అన్నా ఎలా ఉన్నారు?”

“బాగున్నానబ్బ. నువ్వెలా ఉన్నావు? సెటిల్ అయ్నరా? జెట్ లాగ్ పోయిందా?”

“హాఁ అన్నా అంతా ఓకే. అంతా మంచిగేనా?”

“ఏం లేదబ్బ, బుక్ రిలీజ్ ఫంక్షన్ వారం పోస్ట్‌పోన్ అయింది.”

“అయ్య, ఎందుకన్నా?”

“ఇంకా పుస్తకాలు రెడీ కాలేదు. ఇంకో నాలుగైదు రోజులు పడుతుందంటున్నారు. అదే నెక్స్ట్ సాటర్‌డే అనుకుంటున్నాం.”

“అరే, అన్నా! ఆరోజే మా బామ్మర్ది పెళ్ళి. అయ్యో!”

“హాఁ, అదే నువ్వన్నట్టు గుర్తు. పర్లేదులేబ్బా ఆ తర్వాతే కలుద్దాం, ఉంటావుగా ఇంకొన్నాళ్ళు?”

“ఉంటాగానీ చాలా ఎక్సైటెడ్‌గా ఉండె మీ ఫంక్షన్ కోసమని. సక్స్ దట్ ఐ కాన్ట్ అటెండ్.”

“ఏం పర్లేదులే, ఫంక్షన్ అంటే పెద్ద ఫంక్షనేం కాదుగా. మనవాళ్ళే పదిమందుంటారు, వాళ్ళనెప్పుడైన కలవచ్చు. సరే, నీ హడావిడి తగ్గిన తర్వాత కాల్ చెయ్యి, ఉంటాను.”

చికాగ్గా అనిపించింది. ఎన్నో రోజుల నుండి ఎదురుచూస్తున్న ఈవెంట్.

నన్ను ఎయిర్‌పోర్ట్‌లో దింపడానికొచ్చిన కావ్యనడిగా, “కథలు మనం సృష్టిస్తామా? లేక వాటిని జీవితాన్ని చూస్తూ పరిశీలిస్తూ కనుగొంటామా?”

తను నవ్వి, “కాసేపు బుర్రకి రెస్ట్ ఇవ్వరా బాబు. ఎంజాయ్ యువర్ గోవా ట్రిప్” అని హగ్ ఇచ్చింది.

“ఏడున్నవ్ బే?” ఫ్లైట్ లాండ్ అవ్వగానే రోహిత్‌కి ఫోన్ చేశా.

“ఎక్సిట్ దగ్గర వెయ్ట్ చేస్తున్న.”

లగేజ్ తీస్కొని బయటికొస్తూంటే సరిగ్గ ఎక్సిట్ గేట్ పక్కనుంచి పెద్దగా నవ్వుతూ వచ్చి గట్టిగా వాటేసుకున్నాడు. “ఎట్లున్నవ్ మామ్స్? జిమ్‌లోనే బతుకుతున్నవారా ఇట్లా కండలు పెంచినవ్?”

ఎయిర్‌బీఎన్‌బీకి కాబ్ తీస్కొని హర్షకి ఫోన్ చేశాం. “ఏడున్నవ్ బే?”

“అరేయ్ నేనింక హుబ్లీ భీ చేరుకోలే. కనీసం అయిదైతది నేన్రాటానికి, మీర్ స్టార్ట్ జేయుర్రి.”

రూమ్ చేరి చూస్తే ప్లేస్ చెత్తగుంది. “మాక్కీ! ఫోటోలకీ రియాలిటీకి జమీన్ ఆస్మాన్ ఫరక్. పద మానేజర్‍గానికో డోసిచ్చొద్దాం!” గయ్యిమన్నాడు రోహిత్గాడు. మానేజర్‌తో కాసేపు గొడవ పెట్టుకున్నాక చేసేదేం లేక చెకిన్ చేసి లంచ్ చేయటానికి బీచ్‌కి వెళ్ళాం.

“ఏమైంది ఇష్లీన్ విషయం? ఒప్పుకున్నదారా అమ్మ?”

“లేదురా, ఎప్పట్లెక్క అదే గొడవ. తెలుగోళ్ళు కాదు, హిందువులు కాదు.”

“మరేం చేద్దాం అనుకుంటున్నవు?”

“ఏం లేదు చేయటానికి, వెయిట్ చెయటమే. లక్కీలీ, వాళ్ళ పేరెంట్స్ సపోర్టివ్ కాబట్టి నడుస్తోంది. ఒప్పుకుంటదిలే.”

నెమ్మదిగ తినీ తాగీ, ఇళ్ళకి ఫోన్లు చేస్కొని, ఆక్టివా అద్దెకు తీస్కొని, మందూ సిగరెట్లు కొనుక్కొని రూమ్‌కి తిరిగెళ్ళేసరికి సాయంత్రమైంది. అప్పటికొచ్చాడు హర్ష.

“అరె ఏం మనిషివ్రా నువ్వు? తలల దిమాగ్ ఉన్నోడెవడన్న బండి మీదొస్తడా బే?”

“అదట్లుంచు గాని ఈ రూమేందిబే గిట్లుంది. నువ్వేదో పెద్ద ఎన్నారై గాన్వి క్రేజీ రూమ్ తీస్తవంటే ఏంటిదిరా గిది? థూ దీనమ్మ, దీన్కన్న నా రూమే మంచిగుంటదిగారా!”

ముచ్చట్లు, మందు, సిగరెట్లు, మంచింగు, మధ్యలో ఒక చిన్న జాయింటూ. డ్రింక్స్ పట్టుకొని పదకొండు గంట్లకు మిద్దె మీదికెళ్ళాం. సముద్రపు హోరు లీలగా వినబడుతోంది.

“ప్రియాంకతో అఫైర్ ఎట్ల నడుస్తోందిరా?”

“ప్రియాంక లేదు బొంగాంక లేదు!” వాడి మాట తడబడుతోంది.

రోహిత్ వంక చూశా. వాడు చిన్నగా తలూపాడు.

“ఏమైంది మామా?”

“ఏమైతది బే, మొగుడు పిల్చిండు చెక్కేసింది డబ్లిన్‌కి. అదేమన్న నా పెళ్ళామారా నాతోనే ఉండనీకె ఎప్పటికీ.”

“అంటె నీకు తెల్సుగారా ఎట్లైన షార్ట్ టర్మేనని…”

“ఇప్పుడ్నేనేమంటున్నరా? దెంగేషిందది ఏంజేయమంటవ్ నన్ను?”

రోహిత్ నేనూ ఒకరి మొఖాలొకళ్ళం చూస్కున్నాం. నాకేమన్నా చెప్పాలనిపించింది కానీ ఏమనాలో తెలీలేదు. భుజమ్మీద చేయి వేద్దామనుకొని ఆగిపోయా. చాలాసేపు అలానే ఎవరి ఆలోచనల్లో వాళ్ళం ఉండిపోయాం.

హర్షగాడు రెండు పెద్ద పెద్ద జాయింట్లు రెడీ చేసి మమ్మల్ని నిదర్లేపాడు. “కసౌల్ మాల్ ఇది, ఆఫిస్ ఫ్రెండ్ స్కోర్ చేశిండు లాస్ట్ వీక్. క్రే-జీ ఉన్నది.”

స్మోక్-అప్ చేసి చాన్నాళ్ళైనందుకోనేమో ఒక్క జాయింట్‌కే నేనౌటు. వెనక్కి జారి గోడకానుకున్నాను. శరీరమంతా ఒక తిమ్మిరిలాంటి వెచ్చతనం. ఒళ్ళు బరువెక్కింది, కుడిచెయ్యి దురదపెడితే గోక్కుంటున్నా. వాళ్ళిద్దరూ నా వంక తిరిగారు. నవ్వటం మొదలుపెట్టా. వాళ్ళు నన్ను చూసి నవ్వుతున్నారు.

“స్టోన్‌డ్ సాలెగాడు.”

“ఈడు మనతానె ఉంటేనే మంచిది. కనీసం నవ్వుతుంటడు.”

కరెంటు పోయింది, ఫాన్ మూల్గుతూ మూల్గుతూ ఆగడం వింటూంటే ఇంకా నవ్వొచ్చింది. కిటికిలోంచి కొబ్బరిచెట్టు మట్ట గాల్లో ఊగుతోంది. కుడీ ఎడమా కుడీ ఎడమా… కుడికాలి పైన ఎండ పడి సుర్‌సుర్‌మంటోంది. కాలు పక్కకు జరుపుదామనుకున్నాను. జరిపాను. జరగలేదు. అది నామాట వింటల్లేదు. రూమ్ అంతా తెల్లగా పొగ. రోహిత్గాడు చేతులు తల కింద పెట్టుకొని మంచంమీద పడుకునున్నాడు. హర్షగాడు ఫోన్లో ఏదో చూసుకుంటున్నడు. మెడ కిందినించొకటి చెమట చుక్క జారి పొట్టమీదనుంచి ఇంకా కిందకి, చక్కిలిగిలి పెడితే గట్టిగా నవ్వొచ్చింది. కడుపులో గుర్రుమంది.

నెమ్మదిగా లేచా. శరీరం మోయలేనంత బరువుగా ఉంది. పట్టుకోలేనంత తేలికగానూ ఉంది. రెయ్‌లింగ్ పట్టుకొని చిన్నగా మెట్లు దిగా. కింద షాప్‌లో చిప్స్, బిస్కెట్స్, కూల్‌డ్రింక్ కొని వెనక్కు తిరిగితే ఐస్‌క్రీమ్ బండి కనబడింది. నాలుగు చాకోబార్లు తీసుకొని పైకొస్తూంటే చేతిలో ఐస్‌క్రీమ్ చలికి షాక్ కొట్టినట్లయింది. అక్కడే మెట్లమీద కూర్చొని రెండు చాకోబార్లు గబగబా తిన్నా. అమ్మయ్య. ప్రాణం కుదుటపడింది. రూమ్‌లోకెళ్ళా.

“ఇంతసేపెటుపొయినౌరా?”

“ఇంతసేపేంది బే?”

“అరేయ్ పకోడి, నువ్వు పొయ్యి అరగంట దాటింది. ఎంత గలీజ్ ట్రిప్ ఐతున్నవ్ రా!”

టైమ్ చూస్తే నాలుగు దాటింది. “అమ్మ! కదిలనవ్ రా! పద బీచ్ పోదం!” ఈ హర్షగాడికి ఇంత టాలరెన్స్ ఏందో! సాలెగాడు.

ఇంకో జాయింటు కొట్టి బీచ్‌కెళ్ళాం. అక్కడొకచోట నీళ్ళల్లో దిగి చాలాసేపు వాలీబాల్ ఆడాం. పొద్దు వాలుతోంది. అంతా బంగారు రంగు వెలుతురు పరుచుకుంది. హై ఇంకా మొత్తం దిగలే కానీ ఫుల్ ట్రిప్‌లో కూడా లేని ఒక అద్భుతమైన స్థితిలో ఉన్నా. నీళ్ళల్లో నా ఒంటిమీద ప్రతీ కణం తెలుస్తోంది. నీళ్ళని వెలుతుర్ని గాలిని పరిసరాల్ని, చుట్టుపక్కలున్న పిల్లల అరుపులని, నా అనుభవాల్ని చూస్తున్న జీవిని – ఇవన్నీ ఒకేసారి గ్రహించగలుగుతున్నా. గుండె నిండింది. భేంచోత్, ఇదీ జిందగీ!

“నువ్వు కాని నువ్వు, నువ్వే నువ్వు. నువ్వే అయిన నువ్వు. నువ్వెన్నటికీ కాని నువ్వు. ఇన్ని అస్తిత్వాల మధ్య…” పెద్దగా చదువుతూ నీళ్ళల్లోకి ఎగిరి దూకా.

అక్కడే పక్కన శాక్‌లో బీరు, భోజనం ఆర్డర్ చేసి కూర్చున్నాం సందెమాటు వెలుగులో. ఎక్కువ మౌనం మామధ్యలో.

“అరే, ఇందాకేందిరా ఒర్లినవ్? నీళ్ళల్ల దూకతా?”

“ఇంకేముంటది. మురళి కవిత్వం అయుంటది. అరే, ఏమైన రాస్తున్నవ్‌రా మల్ల?”

“లేదు. ఏం రాయలే. ఎందుకో రాయలేకపోతున్నా. కాని ఆలోచిస్తున్నా. నాకు ఈ మూమెంట్స్ కాప్చర్ చేయాలని మస్త్ కోరిక. దిస్, నథింగ్‌నెస్- ఈవెంట్‌కి ఈవెంట్‌కి మధ్యలో స్పేస్.”

“అంటే?”

“అంటే, ఇప్పనిదాక ఆడినం. ఇప్పుడిక్కడ కూచున్నం… మన సినిమాలు, మన కథలు, మన జీవితంలో ఈవెంట్స్ గురించే ఎందుకుంటైరా? ప్రేమ, పెళ్ళి, ఉద్యోగం, చావు, అపార్థం చేస్కొనుడు, మళ్ళా కలుసుడు. లవర్‌కి కాన్సర్ వచ్చుడూ, సచ్చుడూ. ఇట్లాంటి ఈవెంట్సేనారా లైఫంటే? అవేవీ లేకుంటే లైఫ్ లైఫ్ కాదారా? సినిమాల్లో చూపించే ట్రాన్స్‌ఫర్మేషన్‌లు, కెథార్సిస్‌లు మనకెన్నడన్న అయితయారా? డూ ఉయ్ ఎవర్ చేంజ్?

“ఇన్‌ఫాక్ట్, నిజం మార్పు ఎప్పుడన్న చాలా స్లో, సబ్లిమినల్. మనకే తెలవదు. లైఫ్‌లో ఎంత పెద్ద ఈవెంట్ గాని – పెళ్ళి, పిల్లలు, చావు, ఓటమి గెలుపు ఏమన్న గాని, ఆ ఇంపాక్ట్ కొన్ని గంటలు రోజులు మాత్రమే ఉంటది. దెన్ ఉయ్ రివర్ట్ బాక్ టు ది మీన్. మన లైఫ్‍ల ఒక రకమైన లో-లెవెల్ అసంతృప్తి మన సాధారణ స్థితి. మన డైలీ రియాలిటీ ఏంటంటే రోజూ తింటం పడుకుంటం, టి.వి. చూస్తం, పాలిటిక్స్ మాట్లాడతం, డబ్బుల గురించి ఆలోచిస్తం, ప్లాన్స్ వేసుకుంటం, వేసుకున్న ప్లాన్స్ రిసల్యూషన్స్ ఫెయిలయితే ఫ్రస్ట్రేట్ అవుతం. అంతకి మించి డ్రమటిక్‌గా ఇంకేం కావు. నేను దాని గురించి మాట్లాడుతున్నా. ది ఎవ్రీడే బిజ్‌నెస్ ఆఫ్ లైఫ్. ఇప్పుడు మనం పొద్దుననుండి చేసింది ఎంత మజా వచ్చింది, ఎంత మెమరబుల్ డే. కానీ సినిమాల్లో ఇదే ఒక మాంటేజ్‌లో తీసి పడేస్తారు. ఇవి వాళ్ళకి మైనర్ మూమెంట్స్. కానీ మనకి, కనీసం నాకు, ఇది ట్రూ మెటీరియల్ ఆఫ్ లైఫ్ అనిపిస్తది.”

“అరేయ్! ఈనికొక పెగ్గన్న ఇవ్వు. నా పీకన్న పిసుకు.”

“నువ్వుండు బే. జోకర్ లెక్క చేయక్. అప్పనికీ నువ్వేందో ఆర్డినరీకి డెఫినిషన్ అయినట్టు. అరే సూరిగా! నువ్వు చెప్పింది నాకర్థమైంది కాని, సినిమా, ఎనీ స్టోరీ, ఈజ్ నాట్ అబౌట్ స్టాటిక్ ఆర్ డైనమిక్. మనం మంచిగ ఎంజాయ్ చేసినం. ఎవరైన విడియో తీసి చూస్తే ఒకసారి చూసి నవ్వుకుంటం. కాని రూమ్‌లో నువ్వు కెమెరా పెట్టి, ప్రతీ మూమెంట్ కాప్చర్ చేసి మన ట్రిప్ మొత్తం అట్లనే లైవ్ లెక్క తీస్తే చూస్తవా? చూడగల్గుతవా? వాట్స్ ద పాయింట్ మాన్? అంటవా అనవా? మరి, అదే మల్లీ మల్లీ చూపిస్తే చూస్తవారా, అది ఎంత మన లైఫే అయినా? ఎందుకంటే సినిమా అలా వర్కౌట్ కాదు, అసల్ ఏ ఆర్ట్ అలా వర్కౌట్ కాదు. రోజ్గారీ జీవితాన్ని అట్లనే చూడటానికి ఎవడూ సినిమాల్కిబోడు. జనాల్ సినిమాలు చూసేది వాళ్ళ లైఫ్‌లో మామూల్గ జరగని విషయాలు చూసి థ్రిల్ అవ్వటానికి.”

“అంటే రొటీన్ లైఫ్, రొటీన్ ఈవెంట్స్ ఆర్ నాట్ వర్దీ ఆఫ్ ఆర్ట్?”

“నో. నేనట్ల కూడ అంటలే. ఎంత ఆర్డినరీ ఈవెంట్ అయినా నువు నరేట్ చేయడం మొదలుపెట్టంగనే ఎలివేట్ అవుతది. ఇందాకేమన్నవ్? ఈవెంట్‌కీ ఈవెంట్‌కీ మధ్య స్పేస్. ఆ స్పేస్ నువ్వు గుర్తించనంతసేపే అది నాన్-ఈవెంట్. నువ్వు దాన్ని అక్నాలెజ్ చేయంగనె అదీ ఒక ఈవెంట్ అయితది. నార్మల్ లుక్స్ అబ్‌నార్మల్. ఆర్ట్ అంటేనే అది గదర. నేననుడేందంటే ఆర్ట్ ఏందో కాదో మనకు ముందే తెలియదు, నువ్వు అది చేసి చూసేదాక. నేనో గొప్ప సినిమా తీస్త, గొప్పపాట రాస్త, మస్త్ ట్యూన్ కడ్త అని ఎవడైన మొదలెడ్తడ్ర? వాల్లది చేస్తరు. అది గొప్పగయ్తదా కాదా అన్నది తర్వాతెప్పుడో గదర.”

“అబే, మీరిద్దరూ మూస్కొండి బే! దిగిపడిండ్రు ఆకాశం నుండి. నిద్దర్లేస్తే మీరు ఓన్లీ అట్లాంటి సినిమాలే చూస్తర్ర? మసాలా సినిమాలు చూడరార? మీకేందో దూల. శాన డీప్, శాన తోప్ అనిపించకోనికి. సూడూ, ఇవన్నీ చెప్పుకోడానికి బానే ఉంటయి గాని మనందరికీ కావల్సింది ఎంటర్‌టైన్మెంట్! మనోరంజన్! ఏదైనా దాన్తర్వాతనే.”

సమాధానం లేదు మాదగ్గర. వాడికున్న క్లారిటీ కూడా లేదు మాదగ్గర. రాత్రి రూమ్‌కి తిరిగెళ్ళాం. మళ్ళీ హై అయ్యాం. ఈ నగరానికి ఏమైంది సినిమా చూశాం. నవ్వీ నవ్వీ పడుకున్నాం.

పొద్దునంతా దిల్ చాహ్‌తా హై ఫోర్ట్ దగ్గర తిరిగి, సాయంత్రం అయిదింటికి బాగా బీచ్ దగ్గర బార్‌లో కూర్చున్నాం. ఫోర్ట్ దగ్గర ఎటు చూసినా హనీమూన్ జంటలే.

“ఈ మినీస్కర్ట్ ప్లస్ చేతినిండా ఎర్రగాజుల కాంబినేషన్ నాకర్థమే కాదురాయ్య!”

“ట్రడిషనల్ వాల్యూస్ విత్ మాడ్రన్ ఔట్లుక్‌రా అది.”

ఆరుంపావుకి ఎవరికో ఫోన్ చేశాడు హర్ష.

“అరేయ్, ఎలెస్‌డీనా ఎక్స్‌టసీనా?

“ఏంది?”

“డీలర్‌గాన్తో మాట్లాడుతున్నా, ఏం కావాలె?”

“నేనేది కొట్టలే మీ ఇష్టం.”

“రేయ్, ఆసిడ్ చెప్పు.”

“హా భయ్య, హా ఎలెస్‌డీ. హా తీన్. ఛే బజె? ఠీక్ హై, థాంక్యూ.”

“ఇంకా గంటంటుండు. పదుండ్రి ఒక జాయింట్ కొట్టొద్దాం.”

తిరిగి టేబుల్ దగ్గరికొచ్చేసరికి పక్క టేబుల్‌లో ఒక కపుల్ కూర్చొనుంది.

“పిల్ల భలే ఉందిరా” అన్నా.

“ఏంది?”

“ఈ పక్కన పిల్ల బే, బ్యూటిఫుల్ ఉన్నది.”

మా వైపు తిరిగి చూసింది, నేను తల తిప్పేసుకున్నా.

“అరేయ్, అది ప్రాస్టిట్యూట్‌రా!”

“ఏంది?”

“ప్రాస్టిట్యూట్.”

“దొబ్బెయ్ ఫాల్తూగా. నోట్లోంచి ఒక్క మాట సక్కగ రాదురా?”

“అరే రోహిత్ చెప్పురా ఈడికి.”

రోహిత్ పక్కకి తిరిగి చూసి అన్నాడు, “అవున్రా.”

“అరే ఏం చిల్లరగాళ్ళుబే మీరు, పిల్ల మంచిగుందిరా అంటే ప్రాస్టిట్యూట్ అంటారు. ఎట్ల తెలుసురా మీకు?”

“ఎట్ల తెలుసుడేందిరా? వాడు చూడు ఎట్లున్నడో, అట్లాంటి పిల్ల పడ్తదారా వాడికి. పింప్‌గాడు వాడు, ఇంకో రెండుసార్లు అటు దిక్కు చూశ్నవంటే వచ్చి బేరం మాట్లాడతడు.”

ఈ కొత్త జ్ఞానంతో మళ్ళీ తన వంక చూశా. ఇరవై ఇరవైరెండేళ్ళ పిల్ల. మనసంతా చేదుగా అయింది. ఆ బారు, మురికి టేబుల్స్, లౌడ్ మ్యూజిక్, స్టేల్ స్మెల్, సెక్స్ కోసం, హై కోసం అక్కడున్నవాళ్ళమంతా పడుతున్న తపన, డెస్పరేషన్ గురించి ఆలోచించి జుగుప్స పుట్టింది. దీన్నే శ్మశానవైరాగ్యం అంటారేమో.

ఏదో ఒక పాత సందులో పాత బిల్డింగ్. ఒకే ఒక స్ట్రీట్ లైట్. ఒక ఆక్టివా పక్కనొచ్చి ఆగింది. ఓ బక్క మనిషి “చలో” అని బండి పోనిచ్చాడు. నేను బండి స్టార్ట్ చేసి వాడి పక్కన చేరి అదే స్పీడ్‌లో నడిపిస్తున్నా. హర్ష కాష్ ఇచ్చాడు, వాడు దాన్ని తీసుకొని ఒకసారి చూసి జేబులో పెట్టుకొని చొక్కా జేబులోంచి ఒక చిన్న కాగితం ముక్క ఇచ్చి రయ్యిమన్నాడు.

బార్‌లో హర్ష పొట్లం తీస్తే మూడు చిన్న కాగితం ముక్కలున్నాయి టిష్యూ పేపర్ అంత పల్చవి. తీసి నాలిక మీద పెట్టుకున్నాం.

అయిదు నిమిషాల తర్వాత అన్నా, “అరేయ్, నాకేం ఎక్కుతలేదు రా.”

“నీ అబ్బ ఇదట్ల కాదు. స్లో ఎక్కుతది, మస్త్ సేపుంటది ట్రిప్.”

అక్కడే చాలా సేపు టైంపాస్ చేశాం, నాకంతా మామూలుగానే ఉంది. “అరేయ్ వీడు మనల్ని హౌలగాళ్ళని చేసిండు, ఆ పేపర్ మీద ఏం లేదు.”

“ఇది గడ్డిలెక్క కాదు మామా. సటిల్ ఉంటుంది, జర రిలాక్స్‌గా, ఎంజాయ్ చెయ్.”

బార్ నెమ్మదిగ ఖాళీ అవ్వటం మొదలైంది. మా పక్కన కూర్చున్న పిల్ల మెట్ల దగ్గర తూలుతున్నట్టు కనిపించింది.

నేను చూడటం చూసిన రోహిత్ అన్నాడు. “నీసుమంటోడెవడో వెళతాడు ఆ పిల్లని పట్టుకోడానికి. నవ్వి మీద చెయ్యేస్తది, రూమ్‌కి తీసుకెల్తది. పది నిమిషాల్ల ఆ బ్రోకర్‌గాడు పోలీసుల్ని పట్టుకొచ్చి నీతాన ఒక యాభై వేలో లక్షో దొబ్బుతడు.”

పొట్టలో తిప్పినట్టయింది. “అరె నాకెట్లనో అవుతోంది, పద రూమ్‌కి పోదాం.”

హర్ష నేను ఆక్టివా మీద, రోహిత్గాడు హర్షగాని థండర్‌బర్ద్ మీద బయల్దేరాం. నా తల తిరుగుతోంది, బయట లైట్స్ చూస్తూంటే ఏదో కలైడోస్కోప్‌లోకి చూస్తున్నట్టుంది. వెలుతురు మా మీద పడుతున్నట్టు కాకుండా మేమేదో వెలుతురులాంటి ఒక చిక్కటి లిక్విడ్ లోంచి వెళుతున్నామనిపించింది. కింద చూస్తే రోడ్డు దగ్గరికొచ్చినట్టయింది.

“రేయ్ సరిగ్గూర్సో. పోలీస్!”

మా ముందున్న రోహిత్‌ని వెళ్ళనిచ్చారు కానీ మమ్మల్ని ఆపారు. లైసెన్స్ చూపించి బ్రెత్ అనలైజర్‌లోకి ఊదాడు హర్ష. కాన్‌స్టేబుల్ జేబులు సర్దాడు. ఫోను సిగరెట్ డబ్బా మాత్రమే ఉన్నాయన్నట్టు తీసి చూపించాడు హర్ష. నాకాబంది ముందు రోహిత్ ఆగున్నాడు, మా పక్క నుండి మూడు నాలుగు బళ్ళు వెళితే ఒకదాన్ని ఆపి ఇంకో కాన్‌స్టేబుల్ మాట్లాడుతున్నాడు. అంతలో సిగరెట్ డబ్బా లోంచి ఒక చిన్న జాయింట్ తీశాడు పోలీస్.

“యే క్యా హై?”

“అరె కుచ్ నై హై సర్.”

“చలో, ఉత్రో” అని బండి తాళాలు తీసుకున్నాడు.

రోహిత్ బండి తిప్పుకొనొచ్చాడు. మాతో మాట్లాడుతున్న కాన్‌స్టేబుల్ ఇన్‌స్పెక్టర్ వైపు నడిస్తే వెంట హర్ష కూడా వెళ్ళాడు. కాళ్ళు సహకరించక నేను పక్కన బండ రాయి పైన చతికిలపడ్డా. ఏదో సగం నిద్రలో మిడ్‍నైట్ షో సినిమా చూస్తున్నట్టుంది. కాన్‌స్టేబుల్ మొహం మీద గడ్డం ఒక్కొక్క వెంట్రుక విడివిడిగ కనిపిస్తోంది, అతని మొహం మీద గుంతలు, మెరుస్తున్న నుదురు. ఏదో తనని మైక్రోస్కోప్‌లోంచి చూస్తున్నట్టు. అతనికో కుటుంబం, ఎనిమిది తొమ్మిదేళ్ళ కూతురు, లోయర్-మిడిల్ క్లాస్ ఫామిలీ, ఒక బస్తీ లాంటి ప్రదేశంలో రెండంతస్తుల వాటాలో కింద ఇంట్లో వీళ్ళుండడం, గులాబీ రంగు గోడలున్న ముందు గదిలో పాత టి.వి. చూస్తున్న భార్య, పక్కనే హోమ్‌వర్క్ చేసుకుంటున్న కూతురు… అతని మీద ఏదో తెలియని ఆప్యాయత కలిగి వెళ్ళి కౌగిలించుకోవాలనిపించింది. లేవడం కష్టంగా ఉన్నా మెల్లిగా లేచి రోడ్డు ఇటు అటు చూసి దాటుదాం అనుకుంటున్నప్పుడు హర్ష తిరిగొచ్చాడు.

“ఏడికొస్తున్నవ్? ఆగీడనే, పది వేలకి తెగింది బేరం. రోహిత్‌గాడు పోతుండు ఏటీయెం డబ్బులు తేనీకె.”

మళ్ళీ బండ దగ్గరికెళ్ళి నించొని సిగరెట్లు వెలిగించాం. రోహిత్ బండి మీద ఇంకో కాన్‌స్టేబుల్‌ని ఎక్కించుకొని బయల్దేరాడు. “పదివేలేంది బే, హౌలగాడు రోహిత్‌గాడు. పాతిక వేలడిగిండాడు, మూడు వేలకి తేలుస్తుండె నేను. అయినా గోవాల గంజాయి బిగ్ డీలే కాదు. నీ అమ్మ అనవసరంగ” అనేదో అంటున్నాడు. రెండుసార్లు నెమ్మదిగా కళ్ళు మూసి తెరిచా.

“అరేయ్, నాకిందాక ఆ కాన్‌స్టేబుల్‌ని పొయ్యి హగ్ చేసుకోవాలనిపించింది.”

గట్టిగా నవ్వాడు. “ఒడియమ్మ, అలగ్ ట్రిప్‌ల ఉన్నవ్రా నువ్వసలు!”

సిగరెట్లు అయిపోయాక అలానే కాసేపు నిలబడ్డాం. ఫోన్ తీసి చూస్తే టైమ్ పన్నెండుంపావు. అయిదు నిమిషాల్లో రోహిత్ తిరిగొచ్చాక బయల్దేరాం పక్క పక్కనే బండ్లు పోనిస్తూ.

రూమ్‌లోకి వెళ్ళి చూస్తే కరెంట్ లేదు. అన్ని కిటికీలు తెరిచినా అసలు గాలి లేకపోవడం వల్ల రూమ్ ఉడికిపోతోంది. అట్లానే పక్కల మీద చెమటలు కక్కుతూ పడుకున్నాం. అలసిపోయాం కానీ నిద్దర ఎవరికీ రావట్లేదు, పెద్దేం మాట్లాట్టానికీ లేదు. సాయంత్రం బీచ్ దగ్గర్ ఓ కుర్రాడి దగ్గర కొన్న ఎల్ఈడీ లైట్‌తో హర్ష గోడల మీద ఆకారాలు మారుస్తూంటే చాలాసేపు చూస్తూ ఉండిపోయాం.

లేవడం లేవడం చాలా చిరాగ్గా లేచా. బ్రంచ్ చేస్తున్నంతసేపు నేనేం మాట్లాడలేదు.

“ఏమైంది బే?”

“ఏంలె.”

“ఏం లేక పోవుడేంది, గట్ల మొఖం పెట్కొని కూర్సొని.”

“ఛల్ నీ అమ్మ. ఏందిరా నిన్న రాత్రి ఆ పెంట?”

“ఏంది పోలీసోల్లాపిందా? నథింగ్ రా అది.”

“అరే ముడ్డికిందికి ముప్ఫై ఏళ్ళు దాటినై. ఐ ఆమ్ ఎ ఫకిన్ మారీడ్ మాన్. ఇంకా ఏదో కాలేజ్‌లో ట్రాఫిక్ పోలీస్ పట్టుకున్నట్టు పోనీ సార్ అని బతిమిలాడుడేందిబే అసహ్యంగ.”

“అంత ఓవర్-రియాక్ట్ ఎందుకు అవుతున్నవ్‌రా? ఏమైందిప్పుడు?”

“అరే ఈ ఫాల్తుగాడు ముడ్ల జాయింట్ పెట్టుకొని తిరగాల్నారా? యూ ఆర్ మిడిల్ ఏజ్డ్ మెన్ ఫర్ ఫక్ సేక్ నాట్ టీనేజర్స్!”

“ఓ పక్క లంగ పన్లు చేస్కుంటనే ఇంకోపక్క ఆడెవడో ఇజ్జత్ ఈయాలె, సలామ్ కొట్టాలె అంటే ఎట్ల నడుస్తది బే. నీయమ్మ, కొట్టినప్పుడేం ప్రాబ్లమ్ లేదు కానీ దొర్కితే మాత్రం ఎక్కడ్లేని రోషం ఒస్తదీడికి.”

ఆ నిజానికి సమాధానమివ్వలేక ఇంకా కోపమొచ్చింది.

“పోదం పదండి, ఫ్లైట్‌కి టైం అవుతోంది” అంటూ లేచా.

రూమ్‌కెళ్ళి బట్టలు సర్దుకొని చెకౌట్ చేసి బయటికొచ్చే సమయానికి కాస్త కుదుటపడ్డ. “సారీ మామ్స్, ఓవర్-రియాక్ట్ అయినందుకు.”

“అంత ఆగం కాకురా అన్నింటికీ, చిల్. ఆఁ గలే మిలా.”

“అంతసేపు బండి నడిపితే బోర్ కొట్టదారా?”

“సద్గురు ప్రవచనాలు ఇన్కుంటొచ్చిన. ఇపుడ్ భీ గవె ఇన్కుంట పోత. క్రేజీ మాట్లాడ్తడు తాత.”

నేనూ రోహిత్ బండి తిరిగిచ్చి, డబ్బులు కట్టి, ఎయిర్‌పోర్ట్‌కి కాబ్ తీసుకున్నాం. “అరేయ్, మీ అమ్మని నవంబర్‌లో ఒప్పుకోమను. అపుడు డిసెంబర్‌లో పెళ్ళికి నేనొస్తా.”

“మురళన్నా, ఎక్కడున్నరు?”

“నేనమీర్‌పేటలో ఉన్నానబ్బా.”

“అరె, నేను కాచిగుడ దగ్గరున్న. మీరు ఇంటిదగ్గరుంటే కలుద్దాం అనుకున్న.”

“ఆఁ కలుద్దాం, కానీ నాకిక్కడ ఇంకాస్త టైమ్ పడుతుంది. నువ్వు ఇక్కడికి రాగలుగుతావా?”

“ఓ పనిచేద్దాం. పంజాగుట్టకొచ్చేయన్నా. ఊర్వశిలో కూర్చుందాం.”

నేను వెళ్ళిన పది నిమిషాల్లో వచ్చాడు మురళన్న. కూర్చోగానే సంచిలోంచి ‘వీధి చివరి మలుపు’ తీసి ముందుంచా, “ఆటోగ్రాఫ్ ప్లీజ్” అంటూ. ఆయన నవ్వి, “నీ కాపీ ఇంట్లో ఉందబ్బ” అంటూ ‘టు సూర్య – లవ్ మురళి’ అని రాసిచ్చాడు. ఇంట్లోవాళ్ళ గురించి, ఇద్దరికీ స్నేహితులైన వారి గురించి, కోవిడ్ కష్టాల గురించి, పుస్తకం పబ్లిషింగ్ ఇబ్బందులు, బుక్ రిలీజ్ ఫంక్షన్ కబుర్లు – చెరి మూడు డ్రింక్స్ అయాక విశ్రాంతిగా వెనక్కు వాలాను, వెయిటర్‌కు సైగ చేసి.

“దిల్ మస్త్ ఖుష్ ఉందన్న. మీ పుస్తకం కోసం ఎన్నేళ్ళనుండి ఎదురుచూస్తున్నా. మొత్తానికి ఇప్పుడు తీరింది కల” అన్నాను పక్కనున్న పుస్తకాన్ని ప్రేమగా నిమిరుతూ.

“అదేం లేదబ్బ, తెలుగులో కవితల పుస్తకం అంటే తెలిసిందే కదా. పట్టుమని వందమంది కూడా కొనరు. అందుకే చాన్నాళ్ళు నేనే వద్దనుకున్నా, ఎక్కడో అచ్చవుతున్నాయి కదా చాల్లే అని. కిందటేడాది కోవిడ్ నుండి కోలుకున్న తర్వాత అనిపించింది, ఒక పుస్తకముంటే బాగుణ్ణని.”

“హ్మ్, ట్రూ కానీ ఏమాటకామాటే. పుస్తకంలాగ ఉంటే ఆ కిక్కే వేరన్నా.” అరక్షణం ఆగి గ్లాస్‌కేసి చూస్తూ అన్నా, “మీకో మాట చెప్పాలి, మీకు తెలుసు మీ పుస్తకం అచ్చైందని నాకెంత హాపీగుందో. కానీ ఎక్కడో లోపల ఒక చిన్నపాటి జెలసీ కూడ ఉంది. బట్, ఇది మీ పుస్తకం పార్టీ అండ్ అయామ్ సో ప్రివిలెజ్డ్ టు షేర్ దిస్ డ్రింక్ విత్ యూ. టు ది తెలుగు లార్కిన్” అన్నాను గ్లాస్ లేపుతూ.

మురళన్న కాసేపు ఏమీ మాట్లాడలేదు. ఏదో ఆలోచిస్తున్నాడు. డిస్టర్బ్ చేయడం ఇష్టం లేక నేను కూడా సైలెంటుగా తాగుతూ కూర్చున్నా. ఉన్నట్టుండి తనతో తాను మాట్లాడుకుంటున్నట్టు అన్నాడు.

“నేను ఆకాశం నడిపే రోజుల్లో ఎన్నో కథలు చదివేవాణ్ణి. చాలామంది పిల్లలు రాసి పంపేవారు. ప్రతీ పదింటిలో ఒక కథనో కవితనో ఎంపిక చేసేవాణ్ణి. అలా చదివి వేసిన కథలే నీ మొదటి రెండు. అవి చదివినప్పుడు ఏదో పెద్ద రచయిత మొదటి కథల్ని చదివినట్టనిపించింది. నాకే కాదు, వేరే ఇద్దరు ముగ్గురు స్నేహితులతో మాట్లాడితే వాళ్ళూ అదే అన్నారు. నువ్వు అయిదేళ్ళల్లో కథాసంపుటి తెస్తావనుకున్న. బట్ దెన్ ఐ డోంట్ నో వాట్ హాపెన్డ్. యూ లాస్ట్ యువర్ వే. సినిమాల్లోనే ఉంటావనుకున్నా, అది వదిలేశావు. ఏదో కొన్నాళ్ళు జర్నలిజం అని తిరిగావు, మధ్యలో బెంగుళూరులో ఏదో స్టార్ట్-అప్ అన్నావు, ఆ తర్వాత అమెరికాకెళ్ళావు. కిందటేడాది ఫోన్ చేసి తిరిగొచ్చేస్తా తెలుగు ఆడియోబుక్ స్పేస్ బాగుంది, ఏమన్నా అక్కడ స్టార్ట్ చేద్దాం అన్నావు. వీటన్నింటి మధ్యలో ఎంత మథనపడ్డావో నాకు తెలీదు. నాకు తెలిసిందల్లా నువ్వు రాయటం మానేశావు.”

నేను తలవంచుకున్నా. ఆయనన్న ప్రతీమాట గుండెల్లో చాకులా దిగింది.

“నేనొప్పుకుంటానన్నా. నేను రెగ్యులర్‌గా రాయలేదు, చదవలేదు. దాని కారణాలేవైనా మీరు చెప్పింది నిజం, నేను రాయడం మానేశాను. కానీ నేను ముందు రాసిన కథలూ కూర్చొని రాయాలి అని కష్టపడి రాసిందేం లేదు. అవి ఎలా వచ్చాయో, ఎందుకొచ్చాయో తెలీదు కానీ వచ్చింది వచ్చినట్టు రాసి పంపాను. కానీ ఆ తర్వాత ఎప్పుడూ అలా కాలేదు. రాయడానికి ప్రయత్నించినప్పుడల్లా ఎదురయ్యేవి రెండే – చెప్పడానికి నా దగ్గర ఏం లేకపోవటం, నేను ఇంకోళ్ళకి చెప్పేంత ఏముంది అనిపించటం. మీతోనే ఎన్నోసార్లు ఈ రాయలేకపోవటం గురించి మాట్లాడా కదా. తెలుసు నాకు వచ్చినా రాకపోయినా రోజూ రాయాలి, మన వాయిస్ వెతుక్కోవాలి, మనకి ఒక యునీక్ వ్యూ ఉంటుంది అది పట్టుకోవాలి, వగైరా వగైరాలు. కానీ ఈ ఆలోచనలు నాకు ఉపయోగపడలేదు. ఇంతో అంతో నేనూ ప్రయత్నించాను కానీ ఏం లేదు లోపల” అన్నాను ఆయన కళ్ళల్లోకి చూస్తూ.

“అదేం లేదబ్బ. రైటర్ అని ఇంత పెద్ద మాన్‌స్టర్‌ని సృష్టించావు కాబట్టే ఈ గొడవంతా. నిజానికి మామూలు జీవితాల మామూలు సంగతులే కథలు. కొందరు రాస్తారు, కొందరు రాయరు- అంతే తేడా. ఎవరి కోసమో రాయకు, నీ కోసం రాసుకో, నువ్వు చదువుకోడానికి రాసుకో. ఏ రచయితకైనా మొదటి ఆడియన్స్ వాడే కదా.

“ఇదీ ముందు చదివాను కానీ మీరు చెప్పిన విధానం బాగుంది. ఎప్పుడన్న కథ రాస్తే వాడుకుంటాను.”

ఆయన నవ్వుతూ పెగ్గు పూర్తి చేసి, “ఇక బయల్దేరదామా” అన్నారు. బిల్లు కట్టి పార్కింగ్ వైపు నడిచాం.

“థాంక్స్ అన్నా. ఫర్ ఎవ్రీథింగ్.”

“అవన్నీ వద్దులే. ఎక్కడన్నా దింపాలా?”

“లేదు, నేను వెళతాను. శారదక్కని, చిట్టిని అడిగినట్టు చెప్పండి.”

సాయంకాలం ఆఫీసులనుండి జనం తిరిగిరావటం మొదలుపెట్టినట్టున్నారు, మెట్రో స్టేషన్ అంతా హడావిడి. ఏదో బరువు దించేసినట్టనిపించింది, మెదడులో హోరు ఆగింది, పరిసరాల్ని చూస్తూ ఉండిపోయాను. ఈ అనుభూతి కొత్తదేం కాదు, కొంతసేపు ప్రపంచం ఇలా అందంగా కనబడి ఒకట్రెండు రోజుల్లో తెలీకుండానే మళ్ళీ చప్పబడిపోతుందని తెలుసు. ఈ జ్ఞానోదయాలు, ఎపీఫనీలు నెలలో మూడుసార్లవుతాయి. అయినా ప్రతిసారీ ఇదే ఆఖరి సాక్షాత్కారం అనిపిస్తుంది, ప్రపంచం ఆ రెండ్రోజులు తళతళ మెరుస్తుంది. మళ్ళీ కొన్నిరోజుల్లో అవే చిరాకులు, కోపాలు, అసమర్థత, అర్థంకానితనం. తెలుసు నాకు ఈసారీ అంతేనని. కానీ ఎందుకో ఈ కొత్త ఆనందాన్ని చప్పబర్చాలనిపించలేదు, కాసేపు అనుభవించాలనిపించింది. రవీంద్రభారతి నుండి మలుపు తిప్పుకొని అసెంబ్లీ దాటుతూంటే వెనకాల అస్తమిస్తున్న సూర్యుడు, ముందు అసెంబ్లీ పచ్చని ప్రాంగణంలో గాంధీతాత బొమ్మ చూస్తే హైదరాబాద్ మీద పట్టలేనంత మమకారం ఉబికింది. ఇంటికెళ్ళి రాజన్న రియాలిటీ చెక్ తిరగేయాలి, కానీ దానికి ముందు చేయాల్సిన పని ఇంకోటుంది.

మూసారాంబాగ్ స్టేషన్‌లో దిగి ఆస్మాన్‌గఢ్ వైపు నడిచా. ఒక కిరాణ కొట్టులో ఆగి ఒక పెన్, నోట్‌బుక్ కొని నాలుగడుగుల దూరంలో ఉన్న కఫే లోకి తిరిగాను.

“కైసే హే బాసిక్ భాయ్, ఖైరియత్?”

“అరే కైసె హో! బహుత్ దినో కె బాద్!”

“హాఁ బహుత్ దిన్ హోగయే, ఆజ్ కల్ యహాన్ నహీన్ రెహ్రూ.”

“అయిసా. కైసె హైఁ తుమ్హారే సబ్ దోస్తా?”

“ఎక్దమ్ మస్త్. అరె బాసిక్ భాయ్, జర లెమన్ పిలావ్ నా.”

“హాఁ బైఠో భేజ్తూఁ.”

“షుక్రియా, ఏక్ మైల్డ్స్‌ భీ.”

లోపల కూర్చొని నోట్‌బుక్ తెరిచా. కుర్రాడు చాయ్ తెచ్చి టేబుల్ మీద పెట్టాడు. “థాంక్స్ ఛోటూ.”

సిగరెట్ వెలిగించి ఈ కథ రాయడం మొదలుపెట్టాను.

 --

Outtakes:

ఎయిర్‌పోర్ట్ బుక్‌షాపులో టైంపాస్ చేస్తూంటే ఎప్పడ్నుండో చదువుదామనుకుంటున్నగిలియన్ ఫ్లిన్ గాన్ గర్ల్ కనిపించింది. కొని ఫ్లైట్ ఎక్కి చదవటం మొదలుపెట్టా. ఆ పుస్తకంలో ఒక పాసేజ్ వల్ల ఒక కొత్త ప్రశ్న ఉద్భవించింది. ఇంత రాయాలి, రాయాలి అన్న తపన అసలెందుకుంది? నిజంగా ఏదన్న చెప్పదగింది బయటకి పొగింతే వేరు కానీ, కథలు రాయాలి, అందరూ చదివి గుర్తించి మెచ్చుకోవలి అన్న కాంక్ష దేనికి? ఒక కాపిటలిస్ట్ సొసైటీలో విలువ ప్రొడక్షన్ నుండో కన్సంప్షన్ నుండో నే వస్తుంది. దానిని మించి మనిషికి ఇంకో ఆలోచన ఉండకూడదన్న నియమం. ఎవరి జీతం ఎక్కువ, ఎవరి ఇల్లు పెద్దది, ఎవరికెన్ని కార్లున్నాయి- ఇలా అన్నీ తూకం వేసుకోవడమే. అలా ఉండకూడదని బయటికి చెబుతూనే నేనూ ఆ ఆలోచనల్లో చిక్కుకుపోయనా? డబ్బుతో వచ్చే కీర్తి కాక మేధస్సుతో వచ్చే కీర్తి కావాలి అని కోరుకున్నా, కాస్త లోతుగా ఆలోచిస్తే ఆ రెంటినీ వాంఛించే అహం, అజ్ఞానం ఒక్కటే కదా? మరి నేను దేనికని ఇన్ని బడాయిలు పోతున్నానో అర్థం కాలేదు. 

--

అసలు కథ అంటే ఏమిటి? జీవితంలో జరిగే వేల నిమిషాల్లో కొన్నింటిని ఎన్నుకొని, దానిని ఒక రూపంలో ఇముడ్చి ఒక స్థలకాలంలో మనిషిగా బ్రతకటం అంటే ఏంటో క్లుప్తంగా చెప్పగలగటం. అసలు నరేటివ్ అంటేనే ఇంపొసిషన్. ఏం ఇంపోస్ చేయాలి అని నిర్ణయించేది రచయిత విజ్ఞత. కానీ నా గొడవంతా ఆ నిర్ణయం తీసుకోకుండా ఎలా తప్పించుకోవాలని. ఈ సగం అర్థం అయ్యి కాని థియరీలు అస్తమానం వల్లెవేయడం వెనక నిజం నా కమిట్మెంట్ ఫోబియా అనిపించింది. ఇది అని నిర్ణయం తీసుకుంటే మంచో చెడో అది అనుభవించాలి. కానీ నిర్ణయం తీసుకోవడం టలాయించినన్నాళ్ళు అన్ని పాసిబిలిటీస్ ఓపెన్ గానే ఉంటాయి. అందుకే జీవితమే నాకు కథలివ్వాలని కోరుకుంటున్నానిపించింది. అప్పుడు చెడైనా నేను బాధ్యత వహించాల్సిన అవసరం ఉండదు కదా. ఈ ఆలోచన నడుస్తూండగానే దాంట్లోని వెర్రితనమూ ఏకకాలికంగా బోధ పడింది.
--
పోనీ నేను ఆ వెయిటర్ కుర్రాణ్ణి కలిసి వాడి అంత:ప్రపంచాన్ని ప్రతిబింబిద్దామంటే అది అథెంటిక్ కాదు, నేను అప్రోప్రొయేట్ చేసినట్టవుతుందా? అదీ కాక వాడి రూపు రేఖలు, భాష ఆహార్యం బట్టి వచ్చేది కూడా సెకండ్-హాండ్ అసంప్షనే. మోహ్సిన్ హమీద్ అంటాడు, “I believe fiction has a strange power … that enables it to destabilize the collective imaginings we inherit and reproduce.” అంటే నేను సమాజం నుండి అరువు తెచ్చుకున్న ఇంప్రెషన్స్ కాకుండా వాడి జీవితంలోని నిజాన్ని పట్టుకోవాలి. వాడి ఉనికికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి. వాడి umweltని తెలుసుకోవాలి. కానీ తెలుసుకోగలనా? అదీ తెలుసుకోవాలన్న నిజమైన జిజ్ఞాస తో కాక అది ఒక మంచి కథగ నాకు పేరు తేవాలన్న దురుద్దేశంతో మొదటి అడుగేస్తే అయ్యే అవకాశం ఏమాత్రమయినా ఉందా?
-- 

The point of writing, reading, the reason for almost everything we do is to be so involved in the moment that we transcend time. Pop-buddhism చెప్పినట్టు లీనమైపోవడం. And when writing happens naturally, ఇంత ఆలోచన వెంపర్లాట ఉండదు. You do it because it’s the most natural thing in the world to do. Woody Allen character ఒకచోట అంటుంది, "The point of life is to talk about living." If that's true, then the act of writing is an attempt to squeeze more and more life events into conscious experience. 

-- 

"అరేయ్ నువ్వు సినెక్డకీనే చూసావు, నేను ఇన్స్టిట్యూట్‌లో దానికి బాబుల్లాంటి యురోపియన్ ఆర్ట్ ఫిల్మ్స్ చూసాను. నాలుగు, అయిదు గంటల సినిమాలు పదిహేను ఇరవై నిమిషాల స్టాటిక్ షాట్స్. ఒకటో రెండో నిజమైన అద్భుతాలు తప్ప మిగితావన్నీ మహాసోదే. చెప్పుకోటానికి చాలా థియరీలు ఉంటాయి కానీ సినిమాలో జీవం ఉండదు. అయినా సినిమా, ఏ కళ అయినా రియాలిటీని ట్రాన్స్క్రైబ్ చేయడానికే అని ఎందుకు అనుకుంటున్నావు నువ్వు. కళ దానికన్నా ఎంతో శక్తివంతమైనది. It gives you access to deeper truths. వెర్నర్ హర్జోగ్ అకౌంటెంట్స్ ట్రూత్‌ని, పోయెట్స్ ట్రూత్‌ని వేరు చేసి చెప్తారు ఒక చోట. వీలైతే అది చదువు"

An agreement between the now-self and the future-self

I just realized I didn't publish the last column I wrote for AZIndiaTimes.

--

Submission for the August 2018 edition.

An agreement between the now-self and the future-self

Yes, I’m convinced that Discipline equals Freedom. Yes, I have a terrible track record doing anything with discipline. Two contradictory aspects of my being that are driving me mad. I know Yoga is very good for me, I know I ought to write with more regularity, I know when I take up something (a change in habit, a field of study to pursue, a behavioural change etc.) I ought to see it to the end. But I never do. I’ve tried so many ways- Eating that Frog, Pomodoro, Not Breaking the Chain, Chit Shakti Meditation. Paid a lot of money upfront to see if the fear of losing that money will prod me to keep at the class. Even tried tying Abhaya Sutra for a full Mandala to see if that’s going to have an effect. No effect whatsoever. Zilch.

Forget the “good” things, I even tried sticking to the guilty pleasures themselves, the ones that usually tempt me from breaking the discipline, for a set duration of time. Damn, even that didn’t work. I can’t even play videogames or Netflix or eat junk food or read blogs with any discipline. This begs two questions: 1. Why do I think discipline is good for me? 2. If it is good for me, what am I not able to stick to it?

What is discipline? It is a part of me telling the entire being to do something over and over again to gain mastery over that aspect of my being. This could be physical, mental, emotional or energy wise. For example, I have experientially learned that exercise is good for me and that means to keep repeating certain postures. Similarly, I can see that to learn something and not just cursorily read it to name-drop, I should pursue it with discipline and dedication. I don’t know psychology but I know I contain multitudes with each fragment of the self voicing its own opinion based on what it wants. Yet, I, the being deeply rooted in this interlocking grid but also larger than the sum of all the part, is autonomous. From society, various gurus and my own experience, I have created a rough hierarchy of these voices filled with wishes and desires. To be disciplined, then, is to let the best part of you tell you what is to be done and then be able to control the other factions to ensure the entire being progresses.

Obviously, questions of what is progress and the validity of the “best” thing and how can a decision that we’ve taken in the past be applicable when we’ve changed in the interim etc crop up incessantly, especially when all parts of my being are screaming against not doing what is to be done because it’s so damn hard. Despite being tempted to give in, I must still stick to why I must. For me to be able to do that, I must trust the voice that told me, “This is the right thing and you must do it”. With faith, we are moving away from cold rationality to the realm of feeling and intuition. The question then crops up, how can I trust something that I can’t prove with empirical means? I can’t put up a logical argument against that.

Dharma is one way of externalizing discipline. People with immense belief in Sanatana Dharma, a set of guidelines that teach us how to live and which have been given to us by the sages based on studying the Vedas, bestow sanctity on those laws because they have immense respect and belief in those who’ve told them thus. And because they consider those principles sacred, they will never violate them. It’s a strange loop- We confer sanctity onto a set of ideas and rituals because we believe in their power and never want to violate them. Subsequently we do not violate them when even when every atom in our body urges us to because they are sacred.

The second question branches from the nature of the first. I know I ought to be doing the right thing and still I procrastinate. In other words, I procrastinate precisely when I ought to be doing something better. Procrastination is bad for the future anyway but it’s also bad for the present because I can’t enjoy the free time that is now tainted with guilt. I used to defend by habit of procrastination by convincing myself that my mind, not wanting to be constrained by an average idea of the past, is waiting to latch onto a brilliant idea. And once it surfaces, it will then spur me to act on this wild epiphany and succeed marvelously. I’ve been living in this state of denial, this suspension of disbelief for atleast two decades now and I’m still awaiting that one flash of insight to rule them all.

“I have a brilliant idea; To wait for a brilliant idea. And then I will be rich. That’s all it takes.” -Flavors

If past experience is anything to go by, there is not going to be a sudden bout of inspiration that’s going to set everything right. True, black swan events happen but it is unintelligent to drift along in the half hearted belief that the universe means the best for me and there is a grander pattern to my haphazard movements.

Yet, what fun is there in doing what you are supposed to do when you are supposed to do it? Where is the accidental discovery, the unexpected connection, the stumbling across a gem on the road less taken? I must have learned some wonderful things, both about myself and the world, simply by refusing to do what I was supposed to. Again, I can’t shake off the feeling that living like this is living a life of denial. There must be a reason why so many “accomplished” people live lives of utmost discipline and devotion. Life is probably an Open World game but after a point in time it’s more of the same thing with trivial changes. Eventually though, I’m going to have to complete the mission to progress to the next level and that will demand working on the objective at hand.

There’s only one way to know if discipline works. To try and live it. For that, I must find an activity that I have been meaning to do for long and then do it for a stipulated period of time no matter what. Neither the To-Do nor the Timeline will be up for negotiation once the contract has been signed between the now-self and the future-self. Let me take up such an activity and then report my studies in a future edition.

Between a god and a hard place: Being Raju in Kancharapalem

First published on Baradwaj Rangan sir's blog.

--

Between a god and a hard place: Being Raju in Kancharapalem

“The most terrifying fact about the universe is not that it is hostile but that it is indifferent” – Stanley Kubrick

A young boy falls in love with a girl, prays to his god to help him woo her. The god seemingly blesses him only later to burn his hopes. The boy questions his god, demands explanation for his suffering. When he does not get it, his unwitting actions destroy his family. Later, as a young man, now believing in a different god, he falls for a young woman. This time he prays but does not leave his fate to the mercy of the god. He does what he can while praying for god to help him in his quest. This time too, god does not bless him. He does not understand why god punishes him. But he does not feel betrayed now, he is an arrogant young man. If god does not make himself clear, he will not ask. He relinquishes this religion, this god too. A few years pass, he falls in love with another woman. He does not seek any god’s blessings this time, preferring the advice of friends and the courage gained from alcohol, but when the woman bows down infront of her god, he acquiesces. Again, the gods ignore him; Or deliberately torture him. This time, he does not bother to question or beg for mercy. He is used to it now. He grows old. One day, he accompanies a friend to a temple and when asked why he doesn’t pray, replies that he doesn’t need a god because his society takes care of him. Finally, it seems, he has made peace with the silence of god.

On one side, god does not console Raju. On the other side, as much as he professes his gratitude for his friends and social circle, he suffers because of the action of his society. God is only the silent spectator, it is the other humans who are the cause of his agony. As a child, it was the girl’s father, his patriarchy, that separated him from the girl he loved. As a young man, it was another father’s obsession with caste and fear of society’s jibes, that pushed the girl he loved, who loved him in return, to marry a stranger. As an adult, it was a group of self-proclaimed protectors of religion who drove his lover to death. Ironically, again it is the same society, with its homophobia and mockery of his bachelorhood, that coerces him into marriage. Individuals maybe honourable and generous but when they coalesce into a tribe, they crackdown ruthlessly on any member that threatens status quo.

That is the tragedy of Raju and most individuals like him. Those who choose, or are condemned, to be different have to make peace with being inferior citizens or be ostracised. Then they seek a higher power, questioning god to understand why they are cursed and beseeching for solace. They are met with silence of the almighty. Some, filled with resentment, make life as hard as possible for others. Some, though, swallow the bitterness and alchemize it into radiant goodness. Raju, for all his exasperation, is a true-blue existentialist.

Transcending mental gluttony

My submission for the July edition of AZIndiaTimes.

--

Transcending mental gluttony

I read a lot- The good, the bad and the ugly. I have tens of ebooks on my phone, multiple apps like Medium, Pocket and Feedly overflowing with bookmarked articles. I always carry a couple of books in my backpack and I’ve subscribed to so many of these recommendation/ aggregation services that my inbox is flowing with mails every morning. My two Terabyte hard disk is filled with cinema and music from across the world, collections spread across decades, that I haven’t seen even 5% of and I go on hoarding more content as soon as I come across something vaguely interesting. This got so bad that I stopped watching films, convincing myself that I can read about more films in the time it takes me to watch and experience one, and instead collect titbits of information and opinion from the cyberspace to appear erudite. I have abandoned more MOOCs than I can remember for topics ranging from Blockchain to Learning Mandarin, and Introduction to Gene Mapping to Writing Music like Mozart. Expectedly, instead of alleviating that sense of dumbness, this behaviour gives me immense stress and anxiety that there’s always more for me to read, watch, listen, learn. Not just is this stupid, wrong and insane, it’s also a disease.

We do not talk - we bludgeon one another with facts and theories gleaned from cursory readings of newspapers, magazines and digests. -Henry Miller via Charlie Kaufman (https://www.youtube.com/watch?v=eRfXcWT_oFs)

I suffer from mental gluttony, a condition where I can’t stop amassing as much mental food as I can because I’m worried I’ll live my life wrongly. This is the ideal of self-help stripped of its spirit, taken to its logical, nihilistic extreme. It is no wonder that until very recently, thanks to this extreme behaviour, I started to look down upon all forms of knowledge and mocked the idea of a free will. The noise in my head is too deafening for me to even acknowledge the presence of my own self. I feel like an addict, so intoxicated to one dimension of experience that consequently I am failing at every other aspect of being. Obviously, there’s nothing wrong with being culturally informed and seeking aesthetic stimulus. But to keep obsessively searching for it all the time, either in the hope that it will transform my life into being the best version of myself or in fear lest I live an ignorant and a half-life, is in itself a stunted life.

Read nothing from the past one hundred years; eat no fruits from the past one thousand years; drink nothing from the past four thousand years (just wine and water); but talk to no ordinary man over forty. -Nassim Nicholas Taleb

Self-improvement is probably a good ideal. We live in an age and society that celebrates it. Yet, you’d be hard-pressed to find someone who understands what the words self or improvement really mean. Unless you have a very good explanation to believe otherwise, what you are chasing in your life are somebody else’s dreams. And that is the reality of all our lives. We live in the Century of the Self, a spacetime where it is imperative for a man to project the best, but also socially acceptable, image of the self and keep working at it lest someone in our social circle is working harder at it. Black Mirror is not dystopia, it is reality and unless we unplug and get our moorings right, we are going to end up being so lost in this abyss.

For my part, I went cold turkey last month. Deleted, unsubscribed, removed notifications. I don’t feel particularly stupid or lost though a pleasant side effect has been that frequently I find myself on a weekday afternoon with nothing to do for a few minutes. I just sit, empty-headed, craving stimulus but also aware of the junk-food nature of most content online. It’s a strange feeling: Freedom, is it, as opposed to compulsively consuming everything the zeitgeist hurls. Even now I can’t stop reading FIFA match reports or film reviews but the volume’s gone down so much.

What distinguishes human beings and animals, or, in other words, the essence of being human is the possibility to move from compulsiveness to consciousness. -Sadhguru

All of us want to live well. The first step in that is staying healthy- physically, mentally, emotionally. No matter how much you exercise, you cannot become healthy as long as you are compulsively consuming unhealthy food. Food that was made without love and grace, without mastery and devotion. The same holds true for everything we read, listen and watch. It's far easier said than done. Thirty days is time enough to see how well this experiment fares and I hope to bring a positive update in next month's column. Until then, good luck if you wish to join this club.

Chasing Enlightenment: Mission Aborted

My submission for the June edition of AZIndiaTimes.

--

Chasing Enlightenment: Mission Aborted

“I’m not the body, I’m not the mind.” -Sadhguru

I was a big believer in Descartes’ concept of Mind-Body Dualism till recently. I thought, therefore I was seemed like the truth considering how much time I spent inside my head. My body never listened to me. I wasn’t smart, sexy, fit and that was because neither was I my body nor could I tell it what to do. But my mind, my mind was a different matter. It listened to me, it guided me, it gave me an external identity, it was me. Yet, more often than not, I acted on my mind’s beckoning; It was rarely the other way round. If my mind and I were the same, how would it matter anyway? But are we?

Since over a month now, I’ve been practicing Kriya Yoga. Diligently would be untrue but quite sincerely. I have also been reading/ listening to Yogis, mystics and monks hailing from the Indian traditions and I can see my worldview, and self-view, changing. That’s not very unusual. I’m quite malleable to philosophies, both deep and shallow, but what is different this time is that these words, unlike most others, are empowering me.

Who am I? Why am I alive? Is there a purpose to my life? What is the right thing to do? How do I find fulfillment? What is the nature of the world? Like so many others, I’ve always been surrounded by these questions. For all I know, others placed these questions in my head. Not getting easy answers frustrated me, made me cynical, an escapist and led me to explore alternative platforms of thought. Realising I’m not just my mind, though I tend to identify with it so closely, has removed the burden to find the right answer. I’m not so guilty of living, without intellectually understanding the underlying mechanisms of life and action, anymore.

Most of what happens in my head stays in there. Om Swami talks about four aspects of the mind: Mind, consciousness, intellect and ego. I’m still exploring these ideas, both intellectually through words and for the first time experientially via meditation and Yoga. I’m still a newbie, just getting my feet wet and I don’t want to make any inaccurate impression as to my exposure or knowledge of these things, but my everyday living has changed in a month. I still get unnecessarily irritated, afraid, lazy, confused. There hasn’t been much change in that. There has been, though, a change in the way I consciously perceive these things.

“There is no such thing as enlightenment” -UG Krishnamurti

God is not coming down to explain everything to me just because I get drunk and yell curses at the sky. He might not come even if I spend a life with monkish discipline and abstinence. When I choose the latter, though, I’m in control. I’ve had these thought experiments before: If you’re feeling free, is it because someone who’s controlling you from up there is driving that impression? I’ve travelled long enough in that land and I see only barrenness and suffering. So is running away from suffering the right way to live my life? Why does suffering exist then? Is god malevolent? Is seeing that there is no enlightenment real enlightenment? See, these arguments are endless. I thought I’d reach the bottom of the pile. Turns out I’m not been able to.

I’m beginning to realize I’m creating these monstrously contorted complications in my head and feeling miserable when I’m not able to untangle them. Life created me. I exist here and now. That’s the truth. Even if I’m a figment of someone’s imagination and I’m condemned to think the way I am, that does not take away from the fact that I’m here and now. The grace of life is always guiding me. To where, I don’t know. I’m not even sure if I’m right now capable of recognising and appreciating it. The core of my being is seeking expansive joy. For all my intellectual web spinning, I cannot deny that. Then why live in my head and die bitterly than live expansively and see where life takes me, whoever this me is.

Does it mean I turn into a hedonist? If it makes me happy, sure. The truth is that as much as I’d argue otherwise externally, in the heart of my hearts, I know what I ought to be doing. By denying myself that advice, I’m standing in my own way. I’ve always wanted to be right. That’s an intellectual pursuit. Doing the right thing for the sake of the ego. Seems like there’s no such way. I’m not even doing as much as being done by a chain of casualty.

I chased enlightenment because I thought it was the right thing to do, the cool thing to do, the easy thing to do. I sought the silver bullet (http://omswami.com/2018/04/enlightenment.html) because I believed it’d make living easier. It is not out there, it is not sometime in the future. To achieve success, it is said a person needs 3 things: Aim, Diligent Effort and the ability to Keep Going even when results are not encouraging. Am I willing to do that for enlightenment? Not really. If I had those qualities, I’d be using them to get better materially not seek an otherworldly truth. Enlightenment, so far for me atleast, has been an escapist notion.

“When you do things from your soul, you feel a river moving in you, a joy.” -Rumi

My life is here and now. I want to be joyous. These are inescapable truths. Every other fanciful thought is because of a need to escape from reality because I’m not capable, physically, mentally, emotionally, energy-wise etc. for turning this moment into a wonderful experience. I must work towards who I want to be, what I want the world to be, what I want to feel. Karma is true in the simple sense that we live in a Cause-and-Effect based physical universe and to achieve something, I must do all that is required. Nothing can replace action- conscious or compulsive.

I sought enlightenment because I thought it might let me live my life by drifting above it. I’m now thinking what a waste of life that would be. I want to walk through the beautiful forest of life, fully conscious, using my body, mind, emotion and energies to savour every moment and keep walking, keep getting surprised, keep having interesting conversations, keep touching others deeply. Life created me, I trust it to guide me to where I ought to go. That sounds like a good way to live, doesn’t it.

Only Karma is real

My submission for the May edition of AZIndiaTimes. I've been doing a bit of meditation and reading, and those thoughts manifested into this post.

--

Only Karma is real

Living so closely with machines, that are phenomenally good at one or two things but completely useless at other things, we’ve come to believe that a human being is also something like that. We choose specializations because they make us more certain of our opinions and biases. But we cannot confine ourselves to just that because we are more complex than that, way more ignorant of our real motivations, way more marvelously designed and built. Sadhguru says deep inside all of us have a longing for the infinite. Love, money, fame, power, happiness are some of the many manifestations of that feeling. We choose to work towards the thing that we are most deprived of with the belief that it would lead us to our salvation. Yet, even when we clearly see no matter how much we accumulate it isn’t enough, we don’t stop chasing. If only we could sit still (both mentally and physically), for even a moment, won’t all this confusion clear up and we will see ourselves and, as an extension, the world clearly.

“Stop acting so small. You are the universe in ecstatic motion” -Rumi

All this, of course, makes sense intellectually. We understand these things and at some level, deeper than where language and logic can reach, we know it to be true. Why does this not then turn into experiential reality? Yogis say it’s because of our Karmic residue. We are driven compulsively by effects of the stuff we did in the past (lives). That would raise two questions: 1. Why did we do “bad” things in the first place then? Were we built that way by a malevolent God? 2. If I’m forever tied to the effects of my previous actions, it’d get easier and easier for me to keep doing the wrong things and go deeper and deeper into the abyss. If there is no free will, because my current actions are decided by my previous ones, how can I change my life?

I’ve been grappling with these questions for years and I seem to have stumbled across some form of an answer. The first state of acceptance was to see that logic, and thereby language, are just one mode of thought. They’re wonderful tools and we’ve built so much in the world because of them but they are not powerful enough to help us understand our inner reality. Secondly, though I don’t know why we are here and if there is a God, I see that there are no “bad” things per se. I call an action bad if its effect leaves me with an unpleasant feeling now. By definition, that is time-constrained. A lot of my judgement depends on what mood I’m in right now; It tells less about the world than about me. The question of free will is just a parlour game because I can choose either option and still win an argument. It is not a contributor in making my life more joyous. A major, major reason for a lot of my problems with life is my romance with my mind, my weakness for intellectual tricks. The more complex theories I formulate to arrive at the conclusion that this is life, the more burdened I become. And it’s not even like the formulae are useful. Life never ceases to surprise me.

Where does all this gyaan come from now? How do I know this isn’t transient? These are questions that would have bugged me till about a month ago. Now, I don’t really worry about the expiry date of an idea nor am I enamoured by complex theories. The truth is here and now for me to see. All I need to ask is if I’m physically and mentally ready to see it?

If all this is so important and seemingly true, why doesn’t my mind know this instinctively, naturally? (Come to think of it, what is the guarantee that my mind isn’t playing another trick with this faux-epiphany? Can you see it- There’s no way I’m winning any argument with my mind. I should treat it like a very smart friend, not an all-knowing god.) All things that we consider natural now, brushing our teeth, driving a car, giving powerpoint presentations, are, when you think of it, the bizarrest things in the world. The mind treats all new ideas warily, as foreign intruders. Only if we give it enough time and explain it experientially, will it learn and adapt.

“People have fallen in love with words and lost the world. It’s time to regain it.” -Sadhguru

I know this sounds a lot like the New Age, quasi-spiritual conversations that we are surrounded by but I’m learning that the answers really are inside. We don’t need thousands of books or hundreds of hours learning a skill or watching innumerable Ted talks to learn how to live. All we need is the ability to sit quietly and listen.

To live like I eat

April column for AZIndiaTimes. I didn't file a copy for March. Also, I changed the title of my section from Kicking and Screaming to Ways of Being. Can't remember why.

--

To live like I eat

I have grand visions. I make good plans. I start working on them with a bang. Eventually though, I fail to implement new habits for more than a few days and motivation fizzles out. A few days and many self-help blog posts later, I’m ready to give a new vision another shot. Only, I drop it halfway too. Ad infinitum. Eat, Plan, Fail, Repeat. Undoubtedly, my lack of will and discipline play a major role in the failure. This failure to execute plans is all-pervasive- Working out regularly or learning a new Programming language. Or with keeping a journal or vouching to travel more regularly etc.

“I ­always have to feel that I'm bunking off from something.” -Geoff Dyer

I’ve always been a procrastinator, a lazy bugger, an escapist, someone who hates the idea of work itself. A part of me tella that when I’m gone, it’ll be my work, even if only for a few years, that’ll prove the fact that I existed once. For me, posthumous remembrance is, or I’d like to believe it is, a big deal. And that makes this all the more conflicted- this battle between instant gratification, living perpetually in the moment, walking, on whim, towards whatever is now catching my attention and the voice that tells me that great things that people will look upto can only be built by delaying gratification in the service of working diligently towards a vision and overcoming innumerable hardships to arrive, at least ephemerally, at the summit of human excellence.

I’ve been taught, by my family, society, culture, that work is good. Least for what it gives us materially and more for how it gives purpose and meaning to our lives. Work need not necessarily mean paper-pushing tasks. To work is to, I’ve come to learn, embracing my best self to make the society a better place. And to do that I must work towards Physical, Mental and Spiritual fitness and that is where I’m falling short of my expectations. My life so far has been a series of failed attempts to becoming the best man society needs me to be. I know it very well because amidst all this hullabaloo, I feel like I haven’t left a mark on my own bloody life. Yet, I can vouch with sincerity that I started all that I have with clean intentions and a sincere mind.

Why am I so unsuccessful then? Is it because of my weak-willed disposition. Or maybe because my plans are wrong? Or because I’m choosing the wrong things while life is trying to nudge me towards my destiny? Everything I am in life today has been mostly because of chance. I always did what was safer and easiest do to which, more often than not, is going with the flow. My primary defence for that is that since I don’t know everything and I’m not really passionate about something to march to my own drum, so isn’t it safer all around just to do what everyone else is doing? Of course there were a few moments, very few, when I stood up to what I really thought was right but even then a part of me chose to take the risk because I wanted to be known as intelligent or courageous or a maverick; You know, all those wonderful qualities. That presents a really deep conundrum- I want to play safe, seek the protection of being in a group but simultaneously want to be seen, admired, be the centre of everyone’s attention- How is that possible?

“Everything in my own immediate experience supports my deep belief that I am the absolute center of the universe, the realest, most vivid and important person in existence” -David Foster Wallace

I had to solve that problem because it would be the platform on which everyone of my other decisions would play out. So to placate both sides of the argument, to be in this society that I grew up in and in which I had found comfort and solace but also to climb atop the dominance hierarchy, I decided, or my subconscious did, to strive for those things that my immediate society valued most. In my case, these happened to be Intelligence, Material Success, Artistic Temperament, Health, Control over Impulses etc. Since I’m not a master of any of those things, everyday I try to manipulate reality in such a way that I give off an impression of control. I, a person with such extreme spatio-temporal limitations, someone who has no clue how or why he’s here, is presumptuous enough to attempt to manipulate the universe so that it can give him temporary relief. I’m trying to win a game in which I’m one among infinite participants and whose rules I haven’t even begun understanding.

What then do I do? Live on whims and fancies? Blindly follow my impulses? Jump into the river and give in everything to life? Or do I try to impose order onto life, something that is born from a very limited understanding of effects and repercussions? Do I choose to uphold values which I either don’t know or completely understand? Why am I in this lose-lose situation? For every path walked, there will be an unlimited number of roads not taken? Which leads me to salvation, if at all that’s where I should be headed? I have been asking these questions for years now. Either I’m not growing or these are so central to my being that I confront them wherever I go. The confusion is amplified by the Web that’s filled with a cacophony of noises and most of them are trying to tell me how I ought to live.

My wife loves the idea of food. She has the ability to understand and enjoy really complex flavours while I spend most of my time savouring the most basic flavours. We try each others’ ice-creams occasionally but otherwise we’re happy to live and let live. Maybe that’s how I ought to live, like I eat. With freedom and personal preference. I don’t intellectualize what I eat; I don’t worry about how the future generations are going to judge me by what I choose to eat. Some like their guavas ripe, others don’t. Some like chocolate ice-cream, others prefer vanilla. There are no good or bad tastes. They just are. Well, why can’t I just be then? Do what I believe is right at that point, act and move on. Maybe, after all, I don’t have to measure up to someone else’s idea of best being.

We live in a wonderland

February column for AZIndiaTimes.

--

We live in a wonderland

Since many years, I’ve been seeking a personal Grand Unified Theory- one final set of learnings and tips I can use to successfully navigate all future events. Through every book I picked up, every film I saw, every interesting conversation I had, I was sifting through the chaff to find the ultimate swiss army knife that’d help me deal with reality. One Mental Map that is perfect for all quests. I’ve now decided to give up the pursuit not because of a sudden realization but because it’s slowly dawning on me that that map might not exist. The reason I’ve sought the One Epiphany is because that is the most prevalent narrative technique I’ve been exposed to in stories, movies, spiritual discourses and essays.

Every piece of knowledge we have, physical, mental, emotional, intellectual, is something we’ve gathered to better understand the nature of reality. We have thousands, if not millions, of these little, practically useful facts that we’ve gleaned from our experiences of dealing with both internal and external worlds. From personal experience, I know that what happens inside us is as much a mystery as what happens outside. The self, then, is the thin film that separates these two environments and acts as the conductor for flow of information and everything else.

Everything we know or think we know, has been gleaned from the environment, culture, society, family, tradition, religion, experimentation, genetic encoding, personal experience etc. The underlying purpose of all this information is to enable us to better hustle with reality. I don’t know the Why of it yet, though. Nevertheless, I’m willing to stake, based on the collage of results of the numerous models I’ve built in my head, that we consume information so that we can better understand new and foreign phenomena and come out of it as stronger, or atleast unscathed, beings. However, these collected nuggets of information are too overwhelming for us to process before every decision we make. So we create theories and generalize our learnings. Not only does this make storage and retrieval easier but it also helps us identify patterns in new situations. I don’t know if any of this has scientific standing but these images act as metaphors for me to understand my motivations and actions better.

“Your mind is the society’s garbage bin.” -Sadhguru

So, why do we need these Mental Models (which are a set of, usually, internally consistent thoughts)? Because to survive in this world, we need to be intelligent. A being is called intelligent when it is able to learn and create more and more sophisticated models and be able to apply them to newer and stranger problems, as fast as possible, so that it can survive and thrive. Since its too resource consuming to go through every possible thought before performing an action, we agree to make some assumptions as axioms (self-evident truths) to be able to function.

There is an hierarchy to Mental Models . Some of them form the Operating System of the mind. For whatever reason, we’ve accepted those thoughts as dictums. They are non-negotiable and sacred. Stuff like “Live and Let Live” or “Do your Karma without worrying about the consequences” or “Suffering is a redemptive process” or “Everything is fair in love and war” or even “I will always support India in a Cricket match”. The reason they take the shape of proverbs is because that’s how these lessons pass so effectively from generation to generation. Some of these are not always consistent with each other but we have made peace with it. These are our core beliefs. We do not like it when they are challenged because everything we do, the way we see the world, the goals we’ve chosen to pursue are decided by these presuppositions. Everything we do and say betrays something about these core beliefs. Despite that, we never pause to question the nature of our deepest beliefs, the lenses we wear that portray the world in a certain way.

Then there are App Level models which we create to navigate more specific scenarios like dealing with an unpredictable boss or choosing a web framework. We are not so deeply attached to them so we use them like they ought to be used, with discretion and as per need. Between these two layers, there are the Platform Level models which are generic enough to fuel multiple app level models.

Since the world has gotten extremely complex since the last few hundred generations, we’ve had to encode more and more information in cultural and social structures to accelerate the learning, and thereby successful functioning, of our offspring. Our beliefs, essentially, are hacks we’ve created so as not to spend too much energy analysing every situation. Like they say, do not reinvent the wheel.

“Scientists try to eliminate their false theories, they try to let them die in their stead. The believer—whether animal or man—perishes with his false beliefs” -Karl Popper

What it means is that even our most deepest beliefs are up for discussion and readjustment. Nothing is sacred. One should have healthy skepticism towards “truths”. But hang on, isn’t this belief in skepticism then my core belief? Why should I trust it completely then? Well, I shouldn’t. Some scholars argue that our perception of reality is defined by the language of our thought. How can you stand on any firm ground if its turtles all the way down. This is when paradoxes and Zen koans come in handy. They help us question the basis of our most basic assumptions. Thoughts that bump into the limits of our understanding.

“Knock on the sky and listen to the sound” -Zen Proverb

All that I’ve described so far is also just one mental model. Maybe it’ll survive intact, or will have to be tweaked innumerable times or will have to be shed away completely; Only future will tell. The world is too varied, complex, wonderful and strange. My only hope is that these learnings will sink deeper into my being and help me become a better human. Whatever the hell that means now.

On writing a column

January column for AZIndiaTimes

--

Technically, this isn’t a column, The word for the form stuck, probably, from around the time when regular writers were just confined to a column. But the idea survives; That the writer will talk about something that he’s been thinking about since he wrote the previous column. That he has a way to transform thoughts, that everyone gets everyday all the time, into a real entity that will shed light on something universally human but also in such a way that it isn’t mundane or obvious.

I’ve been racking my head for the past few days for this month’s column but to no avail. So I’ve had to resort to something I vouched never to write in this space- A meta post. I’m sure I had the knowledge of self-referentiality before but I really found a concrete expression to this feeling only after I bumped into Douglas Hofstadter. The idea of meta. The instance where an object, with enough intelligence and imagination to be self-conscious, directs its thinking to the idea of itself. That’s the place where ego is born. That’s when the object questions its intent and purpose.

What is it like to have to write a piece every month come rain or shine. What are the travails and pleasures of writing a column. 800-1000 words, any topic of your interest. Sometimes it’s a joy. When something eventful happens and I’ve wrestled with the idea for a while, I have quite a lot to spew. Not necessarily good but I have something to submit. At most times though, it’s a burden. Facing a blank page is facing my incompetence as a writer and a person. I wait for divine intervention. I wait for some idea to leap out of an essay I’m reading. I bore my wife with random thought experiments, anything to kickstart the engine. I pretend to ignore the nagging deadline and tell myself I won’t let an arbitrary force control my freewheeling imagination. When all else fails, and I’m past the deadline by days, I sit down and start writing about my inability to write. It’s not easy and yet I persist because this is the only thing I’ve done with any discipline. I tell my mind, even if it’s bad, give me something, anything.

The cliches start tumbling out. Stuff I’ve read or heard or seen. Other people’s thoughts, my voice yes, but their thoughts and ideas. A part of me instructs to blindly transcribe, relieved that something is coming out, convincing me that originality is a myth and perfection a mirage. All I can do is listen to the voice in my head and pray at least some of it isn’t worthless. Another part, now getting stronger, tells me to jot it all down but then sit with it for drafts, one, two, three, four, until all those thoughts take a wonderful shape and I’ve polished them with the craft I’ve learnt. To create something beautiful, that only I can, with conscious effort. And while I’m writing all this, right now, these two parts of my mind are bickering with each other, each presenting me with a completely valid but incomplete point. Suddenly, at this stage, another voice, with shallow knowledge of psychoanalysis, bellows, with a thick German accent, that the other two are just imaginary voices in my head and my subconscious has created them to help my conscious deal with specific but contradictory advice. And then an image of me is projected in my head, mirroring my current posture and dress, and that image of me looks up at the heavens wondering where all these voices are coming from until it sees an avatar of itself doing the same thing, ad infinitum. Image Credits: Charlie Kaufman, whispers another voice gently.

“Quare scribo vos facite?”, you may ask O Noble reader. I do because I like the sound of my own voice, because I think writers are sexy and I’d like to be identified as one, because I want to leave some proof of my existence, because there is pleasure in giving shape to amorphous thoughts. I write because I want to quieten the incessant monologue in my head and for a few moments after I finish a piece, I am in a state of thoughtless bliss. Only after I purge these thoughts, can I acquire newer, shinier once in this unrelenting cycle of consumerism.

I write because it’s the only activity I do with genuine, unselfish love. Writing doesn’t tell me much about what I’m right now but it tells me a lot about what I want to be. It gives me vision. Everyday, in office and traffic jams, shopping malls and movie theatres, in front of television sets and in long queues, I plough on; Petty and self-preserving, scared and nervous, self-conscious and clueless, like an automaton, unthinking and programmed. Yet, amidst all this, there are some moments where I give into goodness and kindness, courage and liberation, imagination and grace. Writing gives me those moments. It reinstills my belief in life, in the infinite possibilities of being human.

I write, therefore I am.

Same old, same old

December column for AZIndiaTimes:

--

Like any school kid will tell you, distance does not equate displacement. I could meander for hours and end up very close to where I started. Displacement, being a vector, is direction specific. In life, there is usually a distinction between the direction you ought take and the direction you end up taking. Work is a product of the Force you’ve applied and the Displacement you’ve made.

We live in an age obsessed with Efficiency. We have identified a few variables- Money, Societal Status, Physical Fitness, Relaxation, Things we own etc., devised ways to quantify them and plan our lives trying to maximize the output we get for the force we’ve applied. We multitask, buy in bulk during Sale events, constantly upgrade our skill sets, network with friends and colleagues who we think can give our careers a boost. We get extremely pissed off when something unexpected happens- a death in the family, the child failing an exam, the bathroom drain clogged on a weekday. We curse the universe for not finding a more suitable time to assign us our share of problems. It’s one way to live.

But since all of us aren’t such perfectly rational calculating machines, we give into procrastination and lethargy, devise new ways to create leisure amidst all this hullabaloo, find methods to jeopardise the plans we’ve created for our own good. Suddenly, in the middle of this permanent sprint where we are trying to run with a tunnel vision, a voice tells us to see to our left, where we see a narrow, beautiful, inviting path and before we start cursing ourselves for doing it, we’ve already changed directions. For a while the lack of competition is refreshing. We get enough time to think all the thoughts we’ve put on the backburner for weeks and months. We enjoy the sights and sounds, take a sip of the refreshingly cool water. We think we ought to ignore the race, build a small hut in this hamlet and spend our lives tending to our farms. And yet, soon after, we start worrying about our decision, if we’re doing something wrong, if we’ll fall so far back in the race that we’ll never be able to catch up. So we run back. We yearn for the external validation.

In an increasingly connected world, our idea of feeling alive is heavily dependent on the constant feed we receive from our social network. Why are we so afraid to chart our own path? Is the herd mentality that’s so deeply imbibed within us an evolutionary attribute? Admittedly, there is comfort in marching with the masses; Even if it’s to Mount Doom.

I think all these thoughts because I hate the idea of work. I’m always on the lookout for shortcuts (which itself is a manifestation of efficiency) and trying to arrive fast at my salvation point. I try cutting away from all the accelerating information and marching to my own drum but it is so hard. Every interesting titbit of new information learnt creates a tiny feeling of achievement and, thereby, pleasure. It does not seem to matter that I have turned into an information consumer than a human being who can gather information, convert it into knowledge and use it to improve (whatever that means) my life. I spend my mornings charting out time-tables, aftertoons failing to implement them, evenings cursing myself for being such a weak-minded procrastinator and nights googling about new technologies I can learn that will make me rich and happy.

I do not want to live my life like this. Not this Fast Food mode of innutritious living. The question is how do I escape its gravitational pull. No Yoga, no Meditation, no Zen Habits, no Reward Systems seem to be working. So I keep moving around in circles, chasing my own tail. Not moving forward with the rest, not charting my own path through the wilderness but stuck in the same place, paralysed by the fear of walking down the wrong direction and progressively getting more paranoid for not walking down some arbitrary path, thereby creating a negative feedback loop. So to avoid worrying about all this, I turn away from what I’m supposed to do and feed on middlebrow articles on the Web.

I do not want to run. I want to walk, meander, get lost, explore unseen vistas, nap under the trees, bump into other interesting beings, share stories, learn wonderful things. What’s stopping me? My own fear of the unknown. I’m afraid of what I’ll have to hear in silence; So I’m constantly yapping. Is life a problem to solve, a sight to behold, a journey to take, a lesson to learn? What should I be chasing- Happiness, Pleasure, Liberation, Satisfaction? I sometimes think that this idea of choosing to live my life more intensely is also a marketing gimmick.

What do I really want then? Wherein lie my real feelings?

To be or is there another option

November column for AZIndiaTimes:

--

On Diwali night, while driving with my wife, we saw many dogs running helter skelter and one almost came under the car which had me exclaim what was wrong with them. My wife then told me that dogs are very scared of crackers and the noise on a Diwali nights makes them go crazy with fear. I felt bad for them but that didn’t stop me from bursting crackers because my enjoyment was more important to me than the suffering of tens of animals. Still, I felt guilty for not showing compassion and sacrificing but then also proud because I was feeling guilty and thus was more empathetic and humane than other indifferent ignorami. In addition to being an armchair activist, I’d also turned into an armchair human.

They say you can’t change the world in a day. If one disregards the innate arrogance in that desire, it can be seen that it’s true. Our actions, on a cosmic scale, are too futile. Yet, mainstream films continue to show us that one man, by sheer diligence and perseverance, can indeed bring about a change in the world. What mainstream movies do not answer is the question of What exactly is Good? If I save a person from drowning, is it good? What if he later kills 15 people; Am I responsible for their deaths? Is life always better than death? Debatably not (https://aeon.co/essays/having-children-is-not-life-affirming-its-immoral). We live in a very complex world, full of unintended consequences. Should the virtue in actions be judged by their intentions or outcomes? What about our irrationalities then? Should we be blamed for acting upon the advice of the incessant whisperer in our head? But then does that mean we have no free will at all? Isn’t that claim the first step down the abyss into hedonism and madness?

“We fight over an offence we did not give, against those who were not alive to be offended.” -Kingdom of Heaven

Karma answers a lot of these questions. Once you accept the assumption that there is a public ledger somewhere that keeps track of all your actions across lifetimes and gives you a net score, thereby making your life easier or harder, a certain fear is instilled within you to be ‘good’. My problem with this ideology is that if we are judged by our actions and their consequences, should we not be given the complete picture and trace the outcome before making the choice? Why should we be forced to participate despite having only incomplete information? Assuming you are paying for your sins now that you had committed millions of lifetimes ago, why were you instigated to walk down that path in the first place? Why was evil created? Karmic philosophy, atleast to the extent I’ve explored, gives temporary solace but does not assuage deep-rooted doubts.

“'Heaven and earth are ruthless, and treat the myriad creatures as straw dogs.' If humans disturb the balance of the Earth they will be trampled on and tossed aside.” -John Gray

Think about it. We, humans, both consciously and otherwise cause so much suffering to every living organism on the planet and to the planet itself. Maybe the Earth is way more intelligent than us and we are part of its plans; Or not. What cannot be denied is the fact that we are making life, in our greed and stupidity, more and more harder for our future generations. Admittedly it’s not entirely our fault. We did not ask for this life nor the world we are forced to live in and make amends to. Should we feel guilty for all of humanity’s mistakes? Or take pride in the little achievements that someone somewhere pulls off? Should we be indifferent or attain Nirvana Delusion?

Na tha kuchh to khuda tha, kuchh na hota to khuda hota
Duboya mujh ko hone ne na hota mai to kya hota. -Mirza Ghalib

What is the meaning of life? 42? What will I achieve even if I know the answer? I have found ways, or maybe the ways have found me, to find temporary bliss. Is that all there is to it then? Should I keep walking down the dark tunnel, with a flickering torch in hand, hoping the voice will guide me to the place I’m supposed to reach? What other option do I have anyway? Are we condemned to be puppets that are wired to question their free will?

It’s bizarre, it’s joyful, it’s bewildering, it’s heart-rending- One heck of a life life is.

Living in the Age of Being

October Column for AZIndiaTimes:

--

We, the millennials, don’t do. We are, we be, we become. The overriding verb defining our lives is not doing but being. We are brands in ourselves, constantly projecting, refining and updating our image. We are one-person enterprises skipping from opportunity to opportunity in an effort to become the best version of ourselves and in the process make money, save the world and attain nirvana.

We live in an age of relentless consumption- of goods, experiences, ideas. We are a singularly selfish generation because we are obsessed with ‘improving’ ourselves and relentlessly attribute a price to every activity we do in the hope of getting the maximum out of it. Idea Consumerism and Epiphany Addiction are practically diseases. Of all the people I know, those my age and from a similar background are the most calculative and transactional. In some ways, we were brought up to be in such a way. We were repeatedly told that everyone is in a race and the only way we could be successful, whatever it meant, was to look after ourselves and keep running as fast as we could at the cost of anything else. Like the writer Tanikella Bharani wonderfully put it, “Earlier, a mother would tell her kid to share his lunch with others in the class. Mothers now teach their kids to gobble the expensive chocolate quietly in private”.

I’ve been thinking about why so many of us are unhappy, discontent, perpetually angry despite having the most material comforts ever. We can watch any movie, order food, buy anything, plan foreign vacations at the click of a button. And yet we suffer from a hazy listlessness, need more and more provocative content to hold our attention and have no enthusiasm to use the things we worked so hard to buy. This is our mal du siecle. I can’t claim to have cracked the solution for this malady but a prognosis is that we don’t do enough.

Living is a verb. To be alive is to thrash madly around a fiercely burning star in the corner of the gigantic universe while precariously stuck to a blue rotating ball. If anything, the last thing living should be is boring. In his satiric masterpiece Du Levande, Roy Andersson creates a world, not unlike our own, where people sleepwalk through life. They are not dead but might as well have been. Nothing really perturbs them. Even emotions like anger and despair fall within a certain bandwidth. Yet they are not Yogis or Sufis. Nothing affects them because they are too full of themselves to really notice anything else. It was while watching the film that it hit me for the first time what solipsism meant.

To be alive is to have a reflexive relationship with the objective world where your actions are constantly tweaked and modified in accordance with reactions until a state of temporary equilibrium is reached. Additionally, to be human is to be able to empathize with another being. It is said that humans in the higher levels of consciousness can have a relationship with every molecule in the universe. Lesser mortals like us should at least commune with other humans and animals.

A human being should be able to change a diaper, plan an invasion, butcher a hog, conn a ship, design a building, write a sonnet, balance accounts, build a wall, set a bone, comfort the dying, take orders, give orders, cooperate, act alone, solve equations, analyze a new problem, pitch manure, program a computer, cook a tasty meal, fight efficiently, die gallantly. Specialization is for insects. -Robert A. Heinlein

The primary reason for our psychological issues, then, is because we are stuck for too long in our claustrophobic heads. We don’t do enough to be in a healthy relationship with the physical world. We must be the first generation of people who are incapable of doing anything else expect our bloody jobs. We are the least self-sufficient, most dependent humans not out of personal choice but because of the nature of economic systems which prefer to assign a role to us; To turn us into a minor cog in the wheel.

The World Wide Web has helped us see how the modern world is a beehive. We are expected to do our part for the whole and not worry about anything else because the powers that be deemed so. That is why our children are forced to narrow their interests and are told to become proficient in one thing; What is colloquially called Skilled Labour. It is a demeaning, and tragic, way to live a life.

We're not talking artists, George, we're talking freethinkers. -Dead Poets Society

We are wilfully walking to our 1984. If only we could look up from our smartphones, look around and come to our senses. Every man worth his salt should quiver with life, not amble like a zombie. And for that, we need to create things we are proud of.

Use what talents you possess; the woods would be very silent if no birds sang there except those that sang best. -Henry Van Dyke